wg współcz. mu kronikarzy Hruotland (VIII w.)
hrabia marchii bretońskiej; VIII 778 dowódca tylnej straży Franków powracających z wyprawy Karola Wielkiego do Hiszpanii przeciw Omajjadom, napadnięty w wąwozie Roncesvalles w Pirenejach przez górali i zabity wraz z oddziałem; zmusiło to przejściowo Karola Wlk. do rezygnacji z podbojów w Katalonii; legenda uczyniła R. ideałem rycerza, najwybitniejszym z paladynów cesarza, wojownikiem o nadludzkiej sile i odwadze; w Pieśni o Rolandzie staje się d-cą 20 tys. żołnierzy, którzy wskutek zdrady Ganelona zostają otoczeni przez 400 tys. Saracenów; wzbrania się przed zadęciem w róg, co sprowadziłoby pomoc; gdy po heroicznej walce decyduje się na to - jest za późno: Karol przybywa już jedynie po to, by pomścić poległych; prócz starofranc. eposu, o czynach R. pisało wielu autorów, w tym Ariosto (Orland szalony), powstało też kilka oper.