STANÓW ZJEDNOCZONYCH AMERYKI MUZYKA LUDOWA

odbija wielką złożoność procesów kształtujących naród amer. od momentu rozpoczęcia kolonizacji ob. terytorium USA przez europejskich przybyszów aż do czasów najnowszych; stanowi konglomerat muzyki ludowej różnych narodów, ras i wyznań: autochtonicznych (Indianie amer.) jak też napływowych (Europejczycy, Murzyni, Kreole, Azjaci), w którym dominującą rolę pełni muzyka charakterystyczna dla dwóch najliczniejszych zbiorowości: białej (o rodowodzie europejskim) i czarnej ludności USA, co pozwala mówić o wspólnym, afro-amer. stylu muzyki USA; przewaga elementów muzyki murzyńskiej decyduje o odrębności folkloru muz. stanów płd. (na płd. od Pennsylwanii i rz. Ohio); wpływ europejski (zwł. muzyki protestanckiej) decyduje o odrębności kultury muz. Murzynów amer. w stosunku do rdzennego folkloru afrykańskiego. O charakterze "białej" muzyki ludowej USA przesądziła tradycja muz. najliczniejszych grup pierwszych osadników (Hiszpanie, Holendrzy, Anglicy, Irlandczycy, w nieco mniejszym stopniu Niemcy, poźniej Włosi); do tradycji tej należał przede wszystkim śpiew religijny - stosunkowo niechętnie uprawiany przez ang. zbiorowości purytańskie; muzyka instrumentalna praktycznie nie istniała (wzmianki o instrumentach muz. pochodzą dopiero z przełomu XVII i XVIII w., kiedy do Ameryki napłynęły grupy osadników mniej rygorystycznych niż purytanie); stopniowo zdominowały one te zbiorowości, które (jak np. kwakrzy zamieszkujący Pennsylwanię) wrogo traktowały muzykę, śpiew i taniec. Istotną rolę odegrali tu przybysze z Irlandii, przynoszący bogatą tradycję ballad i pieśni epickich; Walijczycy i Anglicy, a także Niemcy - z tradycją pieśni pracy i rubasznych piosenek erotycznych, Holendrzy - ze swoimi pieśniami żeglarskimi; gatunki te są w folklorze muz. USA bardzo silne, podobnie jak silne jest przywiązanie do pewnych instrumentów (proste skrzypce - fidel, cymbały, rozmaite bębny i bębenki, banjo); w USA pod pojęciem pieśni ludowej rozumie się pieśń popularną, swoisty przebój, śpiewany przez wszystkich - w niej można znaleźć ślady tradycji poszczególnych grup narodowych tworzących społeczeństwo USA; mimo względnego podobieństwa folkloru muz. na całym wielkim obszarze Stanów Zjednoczonych wyodrębnić można przynajmniej trzy style: północny (śpiew solowy, przewaga pieśni balladowej lub miłosnej, liczne pieśni pracy), południowy (śpiew z towarzyszeniem instrumentu, tzw. white spirituals - pieśni religijne śpiewane zespołowo) i zachodni (ballady awanturnicze, pieśni kowbojskie i rytmiczne piosenki żartobliwe, opowiadające chętnie o wyczynach dzielnych kobiet); wszystkie te elementy znaleźć można we współcz. muzyce rozrywkowej (styl country). Folklor muz., jaki stworzyła czarna ludność USA, opiera się na instrumentarium składającym się gł. z wyrobów seryjnych, fabrycznych (brzękadła, tamburyny, małe bębenki, grzechotki) lub instrumentach uniwersalnych (saksofony, trąbki, organy Hammonda, fortepiany i pianina); banjo - instrument konstrukcyjnie podobny do gitar używanych na zach. Afryki - ma cechy swoiste, nadające mu charakter instrumentu rytmicznego, a nie melodycznego; folklor ten wykształcił całkowicie własne gat. pieśni (solowej i chóralnej), których genezę można wytłumaczyć niewolnictwem pierwszych czarnych mieszkańców Ameryki Płn., upokorzeniem, ciężką pracą, długotrwałą walką o prawa obywatelskie, wreszcie zmianą wyznania, prowadzącą do emocjonalnie przyjmowanego chrześcijaństwa (na ogół w wersji protestanckiej) lub równie żarliwego judaizmu; powstały w ten sposób bogate treściowo, przeważnie narracyjne pieśni pracy (wykonywane responsoryjnie - jedyny gat., w którym zachowały się elementy afrykańskie); odrębny gat. stanowią pieśni religijne (hymny, psalmy, gospels), w które często wplatano teksty, oddające położenie Murzynów i ich los w obcym kraju; ważną rolę w kształtowaniu muzyki USA (a także muzyki jazzowej na całym świecie) odegrały pieśni miłosne: (typu soul) nostalgiczne, o bogatej linii melodycznej, z charakterystyczną płynną intonacją pewnych dźwięków (blue notes); można tu dostrzec znaczny wpływ liryki wokalnej Kreolów; pieśni magiczne i obrzędowe całkowicie zanikły w nowym środowisku i ob. powracają już tylko jako źródło świadomych stylizacji. Tańce i pieśni taneczne, które dzięki zawodowym tancerzom, muzykom i śpiewakom szybko spopularyzowały się w USA i na całym świecie (charleston, swing) zachowały właściwie tylko dwie cechy charakterystyczne dla tańców afrykańskich: żywiołowość rytmu i sposób ekspresji, polegający na wprawianiu całego ciała w ruch. Popularność muzyki Murzynów amer. wynikała z ich wrodzonej muzykalności, świetnego poczucia rytmu i pięknych głosów, jakimi dysponowali nawet nieprofesjonalni śpiewacy (lekko chrapliwa, nosowa barwa tych głosów była nie do naśladowania przez białych wykonawców); popularyzacja folkloru muz. czarnych Amerykanów była możliwa dzięki indywidualnemu powodzeniu takich zawodowych wykonawców jak L. Armstrong, E. Fitzgerald, P. Robeson, H. Belafonte, A. Franklin, M. Jackson; poczynając od lat 30. XX w. folklor ten wywierał wyraźny wpływ na całą muzykę amer., stąd dziś w popularnych pieśniach i tańcach trudno oddzielić od siebie "białe" i "czarne" składniki tego folkloru; ob. dość ważną rolę w muzyce odgrywa specyficzny folklor wielkomiejskich przedmieść i dzielnic zamieszkałych przez Murzynów (rap, funky), tworzący nie tylko wzory taneczne i manierę wokalną, ale wzorce obyczajowe, atrakcyjne także dla białych. Całkowicie odrębny folklor muz. zachowali Indianie zamieszkujący rezerwaty w USA; ludność autochtoniczna Ameryki Płn., prześladowana, tępiona i spychana na margines życia społ., pozostała w kręgu tradycyjnych, archaicznych wzorców muzycznych, przeważnie związanych z bogatą obrzędowością (tańce, pieśni magiczne i religijne); instrumentarium stanowią przede wszystkim różnego rodzaju idiofony, a także flety i rozmaite gwizdki; instrumentem melodycznym są proste skrzypce - fidel (u Apaczów); na płd.-zach. spotkać można także łuk muzyczny.