Reklama

SYRYJSKA SZTUKA

Reklama

położenie geogr. Syrii na skrzyżowaniu wielkich szlaków komunikacyjnych sprawiło, że w starożytności na jej terenie ścierały się wpływy różnorodnych kultur (Mezopotamii, Egei, Egiptu, Hetytów z Anatolii, ludów Płw. Arabskiego) i sz.s. przybrała charakter eklektyczny; najstarsze zabytki to rzeźby modelowane na czaszkach z Tell Ramad k. Damaszku (VII tys. p.n.e.), ceramika malowana typu Tell Halaf, o wzorach geometrycznych z płn. Syrii (IV tys. p.n.e.); miasta pojawiły się w Syrii od ok. 3000 p.n.e., gł. na wybrzeżu M. Śródziemnego (Byblos, Ugarit); posiadały monumentalne budowle, kwitło w nich rzemiosło artyst. (wyroby z brązu, kości słoniowej powstające pod wpływem sztuki Egiptu i Anatolii); w III-I tys. p.n.e. tereny nad M. Śródziemnym pozostawały gł. w kręgu kultury fenickiej; w głębi lądu gł. ośrodkami były: Aleppo, Hama, Qatna (Miszrife), bliższe kulturze Mezopotamii; pod koniec I tys. p.n.e. płn. część Syrii pozostawała pod wpływem sztuki hetyckiej, w architekturze charakterystyczny był typ budowli zw. bit hilani z ortostatami, reliefami przybramnymi i bazami zoomorficznymi; rzeźby odznaczały się dość prymitywną formą i kompozycją; z tego czasu z płd. Syrii znana jest drobna plastyka w kości słoniowej, wskazująca wpływy mezopotamskie; od IV w. p.n.e. w Syrii rozwijała się sztuka hellenistyczna; w okresie rzym. wysoki poziom osiągnęła architektura, rozwinęły się dawne miasta gr., np. Antiochia, Apamea, Damaszek; powstała lokalna odmiana stylowa łącząca elementy sztuki klasycznej i orientalnej (w Baalbek, Palmyrze, Dura-Europos); w zach. Syrii rzeźba i drobna plastyka nie różniły się od dzieł gr. i rzym., we wsch. Syrii rzeźba pozostawała pod wpływem sztuki partyjskiej (Palmyra, Dura-Europos). W okresie wczesnochrześc. i bizantyjskim (V-VI w.) Syria była jednym z gł. ośrodków chrześc. architektury sakralnej; w płn. Syrii wykształcił się typ bazyliki chrześc. bez atrium, z dwiema wieżami w fasadzie i trójdzielną absydą (Kalb Luze, Ruweha, Rusafa) oraz typ budowli centralnej z kopułą (Kalat Seman); powstawały też kościoły z szeroką nawą, podzieloną poprzecznymi łukami (Tafha); w okresie bizantyjskim powstały kośc. w Geraza (obecnie Jordania), Ezraa, Bosra, reprezentacyjny pałac w Kasr Ibn Wardan. Po najeździe Arabów rozwijała się sztuka islamska, architekturę reprezentują liczne meczety (Damaszek, Hama, Haleb) oraz pałace (Ar-Rakka); z rzemiosła artyst. wysoki poziom osiągnęło tkactwo, ceramika, wyrób przedmiotów metalowych, na wysokim poziomie było też miniatorstwo. W czasach wypraw krzyżowych (XII-XIII w.) powstawały kościoły w stylu eur. gotyku (katedra w Tartus) i twierdze; od XVI w. sztuka pozostawała pod wpływami tureckimi. Współczesna sz.s. zbliżona jest do sztuki eur., w niektórych ośrodkach widoczne są wpływy arabskie.

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama