wieś gminna w woj. świętokrzyskim (powiat buski), na obszarze Garbu Pińczowskiego; 1,1 tys. mieszk. (2000); 1297–1869 prawa miejskie, należało m.in. do Zebrzydowskich, Morstinów, Potockich, Radziwiłłów, podupadło w czasie wojen szwedzkich; w XIX w. duże skupisko Żydów; po I woj. świat. w Polsce; przedmiot anegdot, spopularyzowany jako miejsce urodzin Koziołka Matołka, bohatera wydanej 1933 książki dla dzieci autorstwa K. Makuszyńskiego; barokowy kościół na fundamentach gotyckich.
przysiółek w woj. śląskim, powiat kłobucki.