miasto w płd.-wsch. Brazylii, nad zat. Guanabara i O. Atlantyckim; drugie pod względem wielkości (po So Paulo) i znaczenia w kraju, do 1960 stolica; 5,9 mln mieszk. (2002), w zespole miejskim z m. Niterói i kilkoma pomniejszymi aglomeracjami - 11,1 mln; rozwinięty przem. bawełniany, odzieżowy, obuwniczy, maszynowy, elektrotechniczny, chem., spoż., papierniczy, szklarski; wielki morski port przeładunkowy, węzeł komunikacji kolejowej i drogowej, międzynar. port lotniczy; centrum naukowo-kulturalne, m.in. 2 akad. nauk, 4 uniw., kilkanaście innych szkół wyższych, inst. badawcze, biblioteki, muzea. Jedno z najpiękniejszych miast świata, malowniczo położone na stokach kilku pasm górskich opadających ku wybrzeżom O. Atlantyckiego i zat. Guanabara, m.in. Po de Açúar (Głowa Cukru) wys. do 395 m i Corcovado wys. 704 m (ze słynną statuą Chrystusa wys. 30 m); wielkie centrum turystyki, kąpielisko (m.in. słynna plaża Copacabana), rozległy ogród botaniczny; miasto kontrastów, luksusowych dzielnic zwł. nad O. Atlantyckim (m.in. Flamengo, Botafogo, Urca, Copacabana, Ipanema) i gigantycznych slumsów (zw. favelas) na obrzeżach; most dł. 14 km łączy R. de J. z m. Niterói. Wejście do zatoki odkryte 1502 przez Portugalczyków, następnie z wolna zasiedlane, 1555 obszar zajęty przez Francuzów, którzy założyli tu osiedle dla uchodźców hugenockich zw. La France Antarctique; 1565-67 wypędzenie Francuzów przez Portugalczyków, założenie fortów obronnych; w XVII w. centrum handlowe i port obsługujący rejon plantacyjnej uprawy trzciny cukrowej; w początku XVIII w. napływ osadników spowodowany "gorączką złota" odkrytego w pobliskich górach Minas Gerais; 1710-11 rozbudowa twierdz w związku z ponownymi zbrojnymi próbami opanowania wybrzeży zatoki przez Francuzów; od 1763 stol. portugalskiego wicekrólestwa Brazylii, ważny ośr. handlu niewolnikami; szybki rozkwit po przeniesieniu tu 1808 dworu Jana VI; 1822-1960 stolica kraju, w drugiej połowie XIX w. najw. m. Ameryki Płd.; liczne zabytki, m.in. kościół i klasztor Benedyktynów z XVI w.; klasztory S. Antonio, S. Bento i Misericordia z XVII w.; akwedukt Arcos da Carioca z 1750 i katedra Candelaria z 1775; liczne kościoły z XVIII w. m.in. Nossa Senhora da Gloria, Nossa Senhora do Carmo, S. Pedro, S. Francisco; XIX-wieczne budowle użyteczności publicznej (teatr, muzea, biblioteka, uniwersytet), pałace, zabudowa mieszkaniowa; słynne przykłady architektury nowoczesnej, m.in. gmachy Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Oświaty (zaprojektowane przez O. Niemeyera, L. Costę, A. Reidy'ego), muzeum sztuki nowożytnej (Reidy, Burle Marx), rzeźby (m.in. J. Lipchitz, B. Giorgi, A. Zamoyski). Gospodarz letnich igrzysk olimpijskich w 2016 roku.
LANDOWSKI, STATUA CHRYSTUSA ZBAWICIELA, MARACANA, PANAMERYKAŃSKA DROGA, NITERÓI, PARAÍBA, SOUSA, NIEMEYER, RIO DE JANEIRO, SAMBA
- Rio de Janeiro, [ czytaj : rio de żanejro]...
- RIO DE JANEIRO, (stan)
- Rio de Janeiro, miasto wBrazylii nad...