Reklama

POLSKA. LITERATURA. ŚREDNIOWIECZE

Reklama

początki pol. twórczości lit. to opowieści ustne; ich ślady można znaleźć w niektórych fragmentach kronik Galla Anonima (pocz. XII w., znana w odpisach z XIV i XV w.) czy Wincentego Kadłubka (ok. 1200), a także w klechdach ludowych spisanych w czasach o wiele nam bliższych; powstanie piśmiennictwa w P. wiązało się z kształtowaniem się administracji państwowej oraz misją Kościoła; pierwsze pol. słowa odnaleźć można w łacińskiej bulli Innocentego II wystawionej 1136 dla arcybiskupstwa gnieźnieńskiego (tzw. złota bulla j. pol.) oraz rocznikach kapitulnych (m.in. Rocznik świętokrzyski dawny z XII w.) i kodeksach dyplomatycznych; pierwsze pol. zdanie ("daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj") zapisano 1270 w tzw. Księdze henrykowskiej, zredagowanej w całości po łac.; do najstarszych gat. należały zbiory homiletyczne (najwcześniejsze zabytki artyst. prozy pol. - Kazania świętokrzyskie i Kazania gnieźnieńskie z XIV w.), psałterze (m.in. Psałterz floriański), hagiografie (m.in. znane tylko z przekazów kronikarskich tłumaczenia żywotów św. Brygidy i św. Ambrożego należące do księgozbioru królowej Jadwigi), spisywane po łac. kroniki (od Galla Anonima po Długosza), hymny, pieśni (sławna Bogurodzica, pochodząca najprawdopodobniej z końca XIII w., XIV- wieczna pieśń wielkanocna Chrystus z martwych wstał je); w następnym stuleciu j. pol. zaczyna rywalizować z łaciną w pismach typu urzędowego (roty przysiąg sądowych, pol. przekłady Statutu wiślickiego i Statutu wareckiego); coraz liczniejsze są przekłady Pisma św. (m.in. kompletne tłumaczenie sporządzone dla żony Władysława Jagiełły, tzw. Biblia królowej Zofii) oraz słowniki (tzw. mammotrekty) tłumaczące na j. pol. trudniejsze słowa i pojęcia z Wulgaty i modlitewniki; pojawia się moralistyczno-obyczajowa poezja świecka (wiersz Słoty O zachowaniu się przy stole, wiersz O zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego), satyra (Na leniwych chłopów); wczesny dramat pol. ma charakter gł. liturgiczny (najstarszy zachowany w Polsce tekst pochodzi z przełomu XII i XIII w.: Processio in Ramis Palmarum; nieco późniejsze było popularne Visitatio sepulchri - Nawiedzenie Grobu Pańskiego).

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama