(1882-1941)
prozaik irl. piszący w jęz. ang. Wychowanek szkół jezuickich imieszkaniec internatów, po ukończeniu stu-
diów wyjeżdża do Paryża, by w1904 r. na zawsze opuścić Irlandię. Osiedla się wPuli nad Adriatykiem, gdzie poznaje Norę Barncale, pokojówkę, zktórą zwiąże się na całe życie. Ubogi nauczyciel jęz. ang., przenosi się do Triestu, awokresie Iwojny światowej znajduje schronienie w Szwajcarii. Lata 1920-40 spędza głównie wParyżu, gdzie nękany poważną chorobą oczu (przeszedł 11 operacji) zabiega opublikację ukończonego niemal Ulissesa. Do przyjaciół pisarza należą E. Pound, Th. S. Eliot oraz S. Beckett. Rok 1940, zapowiadający wkroczenie wojsk hitlerowskich do Paryża, zmusza J. do ucieczki na południe Francji, anastępnie do Zurichu. Tu wniecały miesiąc później pisarz umiera wskutek pęknięcia wrzodu żołądka. Twórca nowatorskiej prozy XXw., zadebiutował tomem poezji Muzyka kameralna (1907), wktórym dał wyraz swojej miłości itęsknocie do ojczystej ziemi, jej tradycji imieszkańców. Więcej krytycznych opinii odnośnie do irlandzkiej społeczności zawiera zbiór opowiadań Dublińczycy (1914). Wwydanej w1916 r. powieści autobiograficznej Portret artysty zczasów młodości po raz pierwszy pojawia się postać Stephena Dedalusa, późniejszego porte-parole autora wUlissesie. Kolejnym utworem wdorobku pisarza jest dramat Wygnańcy (1918), zawierający wiele motywów autobiograficznych. Rok 1922 przynosi publikację największego dzieła J., Ulissesa. Ostatnie wielkie dzieło J., Finnegans Wake (1939, trojako tłum.: "Czuwanie", "Przebudzenie" lub "Oczekiwanie" Finnegana), do dziś nie doczekało się jednoznacznej interpretacji. Hermetyczna powieść, pełna zagadkowych postaci: Humphrey Earwicker ("Everyman", symbol rodzaju męskiego icałej ludzkości), Anna Livia Plurabelle (symbol macierzyństwa), Shem iShaun, Izabela, stanowi mit ohistorii ludzkości ujęty wformę snu. Rozgrywa się wkażdym kraju wszystkich czasów iopisany jest za pomocą jęz. ang., wzbogaconego słowami izwrotami pochodzącymi zok. stu innych jęz. (wtym pol.). Zasług J. dla rozwoju współczesnej prozy nie sposób przecenić. Najbardziej oryginalny, ale inajtrudniejszy autor XXw. stworzył najdoskonalszy model powieści psychol., odwołującej się do odkrywczych teorii S. Freuda i C. G. Junga. Na jęz. pol. dzieła J.przetłumaczył M. Słomczyński.
- Joyce James Augustine Aloysius, (1882-1941)
- JOYCE, James Augustine Aloysius...
- JAKUB, Pochodzenia hebrajskiego,...