olędry
osadnicy pochodzący z Fryzji, Nadrenii i Niderlandów płn., lokowani w Prusach Królewskich i Książęcych, gł. na Żuławach i nad dolną Wisłą (XVI-XVII w.), później także na Kujawach i w Wielkopolsce; przybywali gł. ze względu na prześladowania religijne (mennonici); reprezentowali wysoką kulturę rolniczą i hodowlaną; zagospodarowali tarasy zalewowe i tereny podmokłe, które potrafili meliorować, wprowadzili rasy bydła wysokomlecznego; obejmowali ziemie na podstawie kontraktu dzierżawnego, płacąc czynsz pieniężny; zachowali wolność osobistą, rządzili się własnym prawem, posiadali szeroki samorząd gromadzki; stanowili najzamożniejszą warstwę chłopstwa; w XVII i XVIII w. powstawały wsie "olęderskie" w wyniku przenoszenia na prawo olęderskie osad już istniejących; przez długi okres zachowali odrębność wyznaniową, własne tradycje i obyczaje, pod koniec XVIII w. pod wpływem niem. i pol. stracili odrębność etniczną; rozbiory, zwł. w zaborze pruskim, przyniosły utratę ich praw (m.in. obowiązkową służbę wojskową), co pociągnęło za sobą częściową emigrację O. na Ukrainę, Syberię i do Kanady.
- olędrzy, w Rzeczypospolitej XVI-XVIII...