ŻYDOWSKA FILOZOFIA ŚREDNIOWIECZNA

filozofia rozwijana X-XIV w. przez myślicieli żydowskich na Bliskim Wschodzie i, przede wszystkim, w opanowanej przez Arabów części Hiszpanii; podjęła próbę pogodzenia inspirowanej poglądami platońskimi i arystotelesowskimi myśli arabskiej z judaizmem; do gł. przedstawicieli należą Izaak Izraeli (zm. 940) - wybitny logik, autor traktatów O definicjach i O elementach, który zdefiniował prawdę jako "adaequatio rei et intelectus" (co następnie przejął św. Tomasz); Saadia (zm. 942) - autor traktatu Zasady wiary i rozumu traktujący zasadę przyczynowości nie jako daną przez doświadczenie zmysłowe, ale jako wynik logicznego procesu myślenia, co pozwalało mu twierdzić, że nie ma sprzeczności pomiędzy wiarą i rozumem; Awicebron (Ibn Gabirol, zm. ok. 1070) - autor traktatu Fons vitae (Źródło życia), za które uznał boską wolę, pierwszą boską hipostazę, w której objawia się nam Bóg, choć jego istota jest niepoznawalna; przyjmował istnienie wiecznej, choć traktowanej pluralistycznie, materii. Największym przedstawicielem ś.f.ż. jest Majmonides. Równolegle rozwijał się odwołujący się do Kabały żydowski mistycyzm teozoficzny, którego przedstawicielem byli Izaak Ślepy i Mojżesz Ben Szem Tow (zm. 1305), któremu przypisuje się redakcję księgi Zohar, uważanej za podstawowy kodeks Kabały. Wraz z postępami rekonkwisty i ustąpieniem Arabów z płw. Pirenejskiego (XV w., rozwój ś.f.ż. uległ zahamowaniu; za pośrednictwem filozofów żyd. docierała na zachód znajomość filozofii arabskiej.