Reklama

FIŃSKA SZTUKA

jej źródła to rodzima twórczość ludowa oraz wpływy skandynawskie, niemieckie i rosyjskie. W średniowieczu rozwijała się prosta architektura obronna i sakralna (obszar Finlandii w średniowieczu zamieszkiwało zaledwie 200 tys. ludności), zachowały się z tego okresu nieliczne kamienne lub murowane budowle, m.in. zamek (koniec XI w.) i katedra (koniec XIII w.) w Turku. W XVI i XVII w. pojawiły się w świeckich budowlach elementy renesansowe i barokowe; w XVII-XVIII w. wykształcił się typowy dla arch. fińskiej typ kościoła wiejskiego z dzwonnicą (Kampele, Tornio). W XVIII w. zaznaczyły się w arch. wpływy klasycyzmu francuskiego (ratusz w Rauma) i szwedzkiego (uniw. w Turku). W 1. poł. XVIII w. odbudowa spalonych w wielkim pożarze Helsinek, wg proj. J.C. Engela powstał pełen rozmachu empirowy (wpływy petersburskie) zespół: plac Senatorski z katedrą w stylu palladiańskim i gmachy uniwersytetu z biblioteką. W XIX w. pojawia się w Helsinkach i Turku wiele budynków neogotyckich i neorenesansowych. Rozwój malarstwa widoczny jest w XVIII w., gł. obrazy ołtarzowe, portrety i barokowe malarstwo ścienne (M. Toppelius); w XIX w. rozwija się sztuka portretowa, pojawia się też realistyczne malarstwo rodzajowe o charakterze mieszczańskim (A. Laurens) i o tematyce chłopskiej (R. Ekman). Malarzem sławnym w Europie był A. Edelfelt, twórca świetnych portretów (m.in. L. Pasteura); na przełomie XIX i XX w. tworzyli wybitny realista E. Järnefelt i A. Gallén-Kallela, autor fresków, witraży i oryginalnych ilustracji do eposu nar. Kalevala, jeden z gł. twórców narodowego romantyzmu w sz.f. Po 1900 postimpresjonizm reprezentowali: H. Simberg, M. Enckell, M. Oinonen, a ekspresjonizm, kubizm i surrealizm: K. Sallinen, M. Collin, J. Mäkelä, G. Diehl, E. Grannfeldt, P. Stenius. W dziedzinie rzeźby wyróżniają się W. Runeberg (klasycyzm), W. Aaltonen (realizm), G. Finne (ekspresjonizm), E. Halonen (neoromantyzm). Nowoczesna architektura fińska powstała w pocz. XX w. i szybko zdobyła światowe uznanie. Do najwybitniejszych należał E. Saarinen (m.in. twórca Dworca Głównego w Helsinkach), który działał w USA, wywierając duży wpływ na rozwój tamtejszej architektury; wybijali się A. Lindegren i H. Geselius (wraz z E. Saarinenem budują w Hvitträsk zespół budynków mieszkalnych o wyrazistym narodowym stylu). Funkcjonalizm w Finlandii znalazł wielu zwolenników, reprezentuje go m.in. światowej sławy arch. A.H. Aalto - twórca "fińskiej szkoły" w architekturze, także E. Brygman. Tradycje "fińskiej szkoły" kontynuują V. Revell, R. Pietilä, J. Järvi, H. i K. Sirén, A. Ervi, a także wybitny teoretyk arch. A. Blomstedt. Do największych osiągnięć arch. fińskiej w latach powojennych należą: politechnika w Otaniemi, teatr miejski w Helsinkach, biblioteka w Töölö, centralnej dzielnicy Helsinek, którą uzupełnia piękny pomnik J. Sibeliusa, dzieło rzeźbiarki E. Hiltunen (1967); oryginalny kościół w Helsinkach Temppeliaukio (tzw. skalny) wykuty w skale, o świetnej akustyce; zespół koncertowo-kongresowy Finlandia-talo w Helsinkach. Fińską arch. cechuje piękno i prostota stylu, przemyślana funkcjonalność, wysoki standard wykończenia i wykonawstwa, wykorzystanie miejscowych, naturalnych materiałów, mistrzowskie wkomponowanie w krajobraz i ścisłe powiązanie z naturalnym środowiskiem. Dziedziną sztuki, w której Finowie zyskali międzynarodowe uznanie, jest też nowoczesna sztuka użytkowa i wzornictwo przemysłowe (meble, tkaniny, lampy, ceramika, szkło, zabawki); wybitni projektanci form przemysłowych: T. Wirkkala, K. Franck, T. Sarpaneva, B. Kaipianen.

Reklama

Powiązane hasła:

RAUTAVAARA, JÄRNEFELT

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama