Postacie związane z życiem religijnym (święci, teolodzy, duchowni)
Marcin, właśc. Martin Luther (1483-1546)
Reklama
reformator religijny, teolog; po studiach w Erfurcie wstąpił 1505 do zakonu augustianów i został przeorem w Wittenberdze, gdzie od 1512 wykładał na tamtejszym uniw.; studiując, wykładając i komentując doszedł do wniosku, że człowiek jest bezsilny w walce z grzechem i złymi skłonnościami własnej natury, że uczynki nie mają właściwości zbawicielskiej, a usprawiedliwienie dokonuje się mocą samej wiary (sola fide). Swoje poglądy zawarł w 95 tezach przeciw odpustom, które 31 X 1517 przybił na drzwiach wittenberskiego kościoła. Tezy te, w zasadzie wymierzone przeciw gwarantującym częściowe odpuszczenie grzechów odpustom, którymi handlowano, nabrały wielkiego rozgłosu, a datę ich przybicia uważa się za punkt zwrotny dla powstania reformacji i ruchów protestanckich. L. wbrew sobie stał się sztandarową postacią, wokół której skupili się wszyscy niezadowoleni z Kościoła i zmierzający do jego reformy. Mimo wezwań L. swoich tez nie odwołał; 1520 został potępiony bullą papieża Leona XExsurge Domine; nastąpiła wtedy radykalizacja L., który spalił bullę publicznie, na co papież odpowiedział klątwą. Skazany na banicję schronił się na zamku elektora saskiego w Wartburgu. W piśmie O papiestwie rzymskim uznał organizację kościelną za dzieło czysto ludzkie, nie niezbędne do zbawienia, kwestionował rolę kapłana jako koniecznego pośrednika i wzywał do samodzielnego studiowania Pisma św. Żądał zniesienia celibatu. Sam odrzucił habit zakonny i 1524 ożenił się z byłą zakonnicą Katarzyną von Bora. Zaczął akcentować ideę podporządkowania Kościoła władzy doczesnej, popierał represje wobec radykalnych ruchów chłopskich. Przystąpił do budowy separatystycznego Kościoła, dla którego stworzył liturgię, hymny, konfesję w języku narodowym (niemieckim), zniósł kult obrazów, zlikwidował zakony. Coraz większy radykalizm L. (głoszenie sprzeczności pomiędzy radykalnie złą ludzką naturą a chrześcijaństwem), a także wysiłki zmierzające do budowy separatystycznego Kościoła spowodowały konflikt z początkowo sprzyjającymi mu chrześcijańskimi humanistami (zwł. z Erazmem z Rotterdamu), a także innymi reformatorami. Uwikłany w liczne polemiki zdołał jednak dokonać przekładu , który uważany jest za pomnik niemieckiego piśmiennictwa. Już za życia L. jego reforma zaczęła docierać i ogarniać Polskę i kraje skandynawskie (luteranizm).
