República da Guiné Bissau, dawniej Gwinea Portugalska
LUDNOŚĆ. Skład etniczny zróżnicowany; gł. plemiona: 27% Balanté, 23% Fulbe, 12% Malinke, 11% Mandyako, 10% Pepel; gęstość zaludn. 39 osób/km2; w miastach zamieszkuje 27% ludności; jedna z najniższych w świecie przeciętna dł. życia: mężczyźni - 38 lat, kobiety - 39 lat; wysoki poziom analfabetyzmu (63%); gł. wyznania: religie pierwotne 54%, muzułmanie 38%, chrześcijanie 8%.
USTRÓJ. Republika prezydencka; na podstawie konstytucji z 1999 głową państwa i szefem rządu prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat; parlament jednoizbowy (Zgromadzenie Narodowe), 102 czł., kadencja 4-letnia; kraj dzieli się na 9 prowincji.
WARUNKI NATURALNE. Większość pow. zajmują podmokłe niziny, porozcinane estuariami rzek; na skraju płd.-wsch. nieco wyżej wyniesiona równina; wybrzeża bagniste o dobrze rozwiniętej linii brzegowej, liczne wyspy, gęsta sieć rzeczna; klimat podrównikowy, wilgotny; średnia temp. ustabilizowana ok.24-26C; suma opadów od 1200 mm na wsch. do 4000 mm na wybrzeżu; większa część pow. pokryta sawannami, wykorzystywanymi częściowo jako pastwiska; lasy wilgotne równikowe zajmują blisko 40% pow., eksploatowane w części jako materiał opałowy; bogaty świat zwierzęcy, m.in. lwy, bawoły, gazele, krokodyle, hieny, węże, liczne gat. ptaków wodnych, malaryczne owady.
GOSPODARKA. Jeden z najsłabiej rozwiniętych krajów świata; podstawą gospodarki rolnictwo (80% zatrudnionych), zwłaszcza monokulturowa uprawa orzeszków cashew i orzeszków ziemnych; nadto ryż, maniok, palma oleista i kokosowa, proso, bataty, sorgo, kukurydza, trzcina cukrowa; rybołówstwo; słabo rozwinięta hodowla; przem. tylko przetwórczy, rolno-spoż. i włókienniczo-odzieżowy (4% zatrudnionych); brak linii kolejowych, nieliczne drogi kołowe; nieeksploatowane złoża boksytów i fosforytów.
HISTORIA. Obszar odkryty w XV w. przez Portugalczyków, zasiedlony wcześniej przez ludy Fulani i Mandingo (państwa Mali i Songhaj); do 1879 kolonia portug. administrowana przez gubernatora Wysp Zielonego Przylądka, później samodzielna pn. G.Portugalska; 1886 jej znaczną część zajęła Francja; od 1951 status prowincji zamorskiej; od 1963 walka zbrojna pod przewodnictwem lewicowej Afrykańskiej Partii Niepodl. G. i Wysp Zielonego Przylądka (PAIGC) z A. Cabralem na czele; 1973 proklamowanie niepodległości; 1974 wycofanie wojsk portug., przystąpienie do ONZ; socjalistyczna droga rozwoju; 1980 przewrót wojsk., obalenie Cabrala, szefem państwa mjr Joo Bernardo Vieira, zachowanie systemu polit.; 1984 nowa konstytucja, modyfikowana 1991 (legalizacja partii opozycyjnych); 1994 pierwsze wybory połączone z aresztowaniami polityków opozycji, zwycięstwo Vieiry; powolna liberalizacja systemu i przestawianie gospodarki na wolnorynkową; 2003 kolejny wojskowy zamach stanu, prezydent Kumba Yali aresztowany, jego następcą gen. Vetrissimo Correia.
SONINKE, CABRAL Amilcar, CABRAL Luis de Almeida, REPÚBLICA DA GUINÉ BISSAU, BISSAU, ZIELONEGO PRZYLĄDKA REPUBLIKA, BIJAGÓS, GWINEA PORTUGALSKA- Gwinea Bissau, (Republika Gwinei Bissau)...
- BISSAU, stolica i gł. port państwa...
- Bissau, stolica Gwinei-Bissau,...