grupa plemion indiańskich zamieszkująca obszary płd. Meksyku, Gwatemali, Belize i płn. Hondurasu, należąca do rodziny języków maya-quiche, którymi posługuje się ok. 2,5 mln ludzi. Uważa się, że M. w okresie przedkolumbijskim byli twórcami najbardziej rozwiniętej cywilizacji indiańskiej, której początki sięgają 1500-800 p.n.e. (z tego okresu pochodzą liczne odnalezione przez archeologów statuetki z terakoty), ok. 500 p.n.e. pojawiają się typowe dla M. czterograniaste piramidy ze stromymi schodami, na których umieszczali świątynie. Dzieje największego rozkwitu M. dzieli się na dwa okresy: 1. klasyczny albo Starego Imperium (III-IX w.) z centrami w Palenque, Bonampak, Copán, Tikal, Comalcalco i 2. Nowego Imperium (X-XV w.), którego centra znajdowały się na Jukatanie w Mayapán, Tulum, Uxmal, Chichén Itzá. W sumie znamy ok. sto miejsc zasiedlenia M., będących jednocześnie ośr. adm. i kultowymi. Przyczyny, dla których M. w pewnych okresach opuszczali swoje miasta, przenosili się w inne miejsce i zakładali nowe osady, nie są do końca wyjaśnione, dotyczy to zwłaszcza porzucenia ośrodków Starego Imperium. Wysuwane są różne hipotezy - od buntów ludności przeciw rządzącej kaście kapłanów do tezy, że było to spowodowane wyjałowieniem gruntów rolnych. Przeszkodą w poznaniu dziejów i kultury Majów jest to, że ich hieroglificzne pismo zostało odczytane tylko częściowo (znamy znaczenie ok. 300 znaków). Ponieważ większość najbardziej interesujących zabytków pochodzi z okresu klasycznego, dodatkową przeszkodą w odczytaniu pisma M. jest duża różnica między ówczesnym językiem M. a formą, w jakiej zabytki zostały spisane przez misjonarzy w maya-quiche, w łacińskiej transkrypcji. W wypadku Popol Vuh, tzw. świętej księgi ludu Quiché z Gwatemali i Chilam Balam, kroniki M. z Jukatanu, mamy do czynienia z dziełami o dużej wartości literackiej. O zwyczajach i życiu M. okresu schyłkowego wiele informacji zawiera praca biskupa Jukatanu, Diego de Landa Relación de las cosas de Yucatan (1566). Wśród M. wysoki poziom osiągnęła astronomia (kalendarz, umiejętność przewidywania zaćmień Słońca i Księżyca, ruchu planet) oraz matematyka. Jeszcze przed konkwistą Majowie ulegli najeźdźcom z północy, Toltekom i Aztekom. Choć konkwista przyniosła ostateczny kres znajdującej się w kryzysie cywilizacji M., stanowili oni niesłychanie trudny element do ujarzmienia i jeszcze w XIX w. powstańcom M. udało się 1847-54 zająć niemal cały Jukatan.
ZERO, KANIBALIZM, EKSPRESJONIZM, INDIANIE, BROSIMUM, HONDURAS, QUETZAL, MEKSYKAŃSKA LITERATURA, AZTEKOWIE, BONAMPAK
- MAJÓW SZTUKA, kultura rozwijała...
- KALENDARZ MAJÓW, oparty na roku słonecznym...
- maja, „matematyka – lekcja...