politeistyczne wierzenia powstałe przed politycznym zjednoczeniem Egiptu (ok. 2850 p.n.e.), wywodzące się z kultów bóstw lokalnych, pierwotnie wyobrażanych pod postaciami zwierząt, później jako ludzi z głowami tych zwierząt; centrum kultu stawał się władca: ucieleśnienie bóstwa i pośrednik między światem boskim i ludzkim. Zjednoczenie kraju spowodowało syntezę kultów lokalnych: bóstwa utożsamiano ze sobą lub łączono w związki rodzinne: triady (Ozyrys, Izyda, Horus), enneady (9 bóstw czczonych w Heliopolis) i ogdoady (8 bóstw czczonych w Hermopolis). Heliopolis (On) spełniało najważniejszą rolę w rozwoju religii staroegipskiej, będąc centrum kultu Atuma-Re, stwórcy pierwszej pary boskiej: Szu (powietrze) i Tefnut (wilgoć), rodziców Geba (ziemia) i Nut (niebo); z nich narodzili się: Set, Horus, Neftyda, Izyda, Ozyrys - bóstwa zmarłych. W Średnim Państwie (ok. 2052-1570 p.n.e.) największe znaczenie miał Amon, w Nowym Państwie (1570-1085 p.n.e.) utożsamiony z Re (Amon-Re); za czasów Amenhotepa IV Echnatona wzrosła poważnie ranga kapłanów Amona; chcąc ją osłabić faraon wprowadził kult Atona, który jednak upadł po śmierci założyciela. W Epoce Późnej (ok. 1085-332 p.n.e.) ponownie doszły do głosu kulty bóstw lokalnych; w okresie ptolemejskim (332-30 p.n.e.) w całym świecie hellenistycznym znane były kulty Serapisa i Izydy. W r.s.E. dominował kult zmarłych i wiara w życie pozagrobowe, możliwe dzięki trwałości ludzkich pierwiastków, stąd zwyczaj balsamowania ciał zmarłych, z którymi związane były elementy ka (duchowy sobowtór człowieka) i ba (dusza); w tym samym celu groby wyposażano niezwykle bogato (piramidy, mastaby); świat zmarłych umieszczony był "na Zachodzie" lub wśród gwiazd. Wg wierzeń miejscem faktycznego pobytu bóstwa była jego świątynia; kultowi bóstwa towarzyszył skomplikowany system rytuałów (ofiary, procesje, misteria), przewidujący różne stopnie wtajemniczeń; sprawowali je kapłani i kapłanki, podporządkowani arcykapłanom świątyń podlegającym władcy; obok rytuałów kultowych rozwijały się także rytuały magiczne, wiara w wyrocznie, znaki, przepowiednie kalendarzowe pozostające we władzy kapłanów, którzy w ten sposób wywierali silny wpływ na życie kraju - w tym także na politykę wewnętrzną i zewnętrzną władców.
POŚWIĘTNIK, TEKSTY PIRAMID, CHEPRE, RENENUTET, RE, APIS, NOWY ROK, ATUM, BASTET, CHONSU
- GRECJI STAROŻYTNEJ LITERATURA, okres archaicznej lit.(...)
- ZUZANNA, Spośród używanych...
- ŻYDZI, naród pochodzenia semickiego...