połączenie M. Czarnego z M. Śródziemnym biegnące przez cieśn. Bosfor, M. Marmara i cieśn. Dardanele (wybrzeża należą do Turcji); droga morska fundamentalnego znaczenia dla Rosji, której flota tylko tędy (bądź przez cieśniny duńskie na Bałtyku) może wypłynąć na wody O. Atlantyckiego; przedmiot ciągłej gry politycznej, licznych traktatów i porozumień z udziałem mocarstw zach.; 1914 Turcja zamknęła cieśniny i wypowiedziała obowiązujące układy; 1923 na mocy konwencji podpisanej w Lozannie ogłoszono demilitaryzację c.t. i pozwolono na swobodny przepływ floty handlowej i wojennej wszystkich krajów; 1936 zawarto traktat z Montreux (obowiązujący do dzisiaj), który zniósł prawo swobodnego przepływu okrętów wojennych różnych państw i nadał szczególne prawa do budowy urządzeń militarnych Turcji oraz do korzystania z cieśnin państwom basenu M. Czarnego.
- CIEŚNINY TURECKIE,
- CIEŚNINY CZARNOMORSKIE, cieśniny tureckie
- czarnomorski, czarnomorska flota; czarnomorscy...