miasto obwodowe w Rosji nad rz. W., w pobliżu jej ujścia do Donu; pierwsze wzmianki 1177; 1585 twierdza broniąca kraju przed Tatarami krymskimi; od XVII w. ośr. handlu i rzemiosła; 1695-96 powstały z rozkazu cara Piotra I stocznie, budujące statki dla floty azowskiej; od 1711 stol. guberni; XVIII-XIX w. najważniejszy ośr. handlowy czarnomorskiego regionu rolniczego; 1919 rejon ciężkich walk bolszewików z oddziałami białogwardyjskimi; 808 tys. mieszk. (2003); przem. maszynowy, elektroniczny, chem., materiałów bud., spoż., lekki; 9 szkół wyższych (uniw. zał. 1918), muzea; podczas działań wojennych 1942-43 zniszczono wiele zabytkowych budowli (XVI-XVIII w.), m.in. arsenał, cerkwie, monastyry; odrestaurowana cerkiew Nikolska (1749) oraz pałac księcia Potiomkina (1760).
- WORONEŻ, (rz.)
- KOSTIENKI, wieś w koło Woroneża...
- Mandelsztam Osip Emiljewicz, (1891-1938)