dwa sobory powszechne Kościoła kat., które odbyły się w Watykanie; 1. 1869-70 - zwołany przez Piusa IX; przyjął zasadę nieomylności papieża i potwierdził jego prymat w Kościele; stwierdził, iż racjonalizm nie stoi w sprzeczności z wiarą w Boga, którego istotę można rozpoznać z jego dzieł; odrzucił fideizm jako postawę sprzeczną z nowoczesnym stanem nauk, niemniej równie ostro potępił materializm i ateizm; opozycja wobec dogmatu o nieomylności papieża (w rzeczywistości zasadę tę stosuje się wyłącznie wówczas, gdy papież ogłasza zasady wiary, występując ex cathedra) doprowadziła do uformowania się odłamu Kościoła, zwanego starokatolicyzmem; mimo zaproszenia w soborze nie wzięła udziału delegacja Cerkwi; obrady soboru przerwano na wieść o wkroczeniu do Rzymu wojsk zbuntowanego Piemontu pod wodzą gen. Cadorny; w soborze wzięło udział 224 biskupów wł., 81 franc., 43 austriackich, 40 hiszp., 5 pol.; obrady soboru ujawniły ostre kontrowersje w Kościele (biskupi przeciwni projektom konstytucji soborowych opuścili wcześniej Watykan, by nie brać udziału w głosowaniu); faktycznie obrad soboru nigdy formalnie nie zamknięto; 2. 1962-65 - zwołany przez papieża Jana XXIII i kontynuowany przez Pawła VI; miał dostosować Kościół kat. do warunków współcz. (aggiornamento) oraz pojednać go z innymi kościołami chrześc.; przyjął dokumenty dogmatyczne i duszpasterskie, podejmujące problemy eklezjologiczne, ekumeniczne, misjologiczne; określił warunki wolności religijnej i dialogu z niewierzącymi oraz innymi wyznaniami (także spoza kręgu monoteizmu); istotnym dziełem II S.W. była reforma liturgii: m.in. łacinę zastąpiono językami nar. lub miejscowymi, a tradycyjne celebrowanie mszy przez kapłana odwróconego do wiernych tyłem, zastąpiono celebracją "przodem do ludu"; w rezultacie ustaleń soborowych podjęto prace nad reformą kalendarza liturgicznego (likwidacja niektórych świąt i uroczystości, nowy katalog świętych); w czasie soboru ogłoszono ważną encyklikę Pacem in terris papieża Jana XXIII, apelującą do wszystkich narodów świata o zachowanie pokoju; powołano sekretariaty dla niewierzących oraz dla niechrześcijan, zorganizowano organ doradczy papieża - Synod Biskupów; 5 XII 1965 odwołano ekskomunikę, jaką 1054 rzuciły na siebie wzajemnie Kościół rzymski i Kościół wsch.; w soborze wzięło udział 2,8 tys. biskupów (ojców Soboru) z całego świata, a także obserwatorzy niekatoliccy, duchowieństwo niższe i laikat.
- sobór, uchwały soboru, wziąć...
- sobór watykański II, przełomowy 21 sobór...
- sobór watykański I, zwołany przez papieża...