sztuka rozwijająca się od pocz. VII w. w krajach muzułmańskich płd.-zach. i środk. Azji, płn. Afryki oraz w pewnych okresach w Europie na Płw. Pirenejskim, Sycylii, Bałkanach. Jej początki były skromne: Beduini podbijając Syrię, Palestynę, Persję (VII w.) tworzyli sztukę, która wchłaniała elementy sztuki wczesnochrześcijańskiej (gł. syro-bizantyjskiej, koptyjskiej, wizygockiej) oraz perskiej i tureckiej (wraz z jej całym dziedzictwem ludów stepowych Eurazji) i dostosowywała je do surowych wymagań islamu. W zdobytych miastach przekształcali chrześcijańskie kościoły na meczety (np. w Damaszku świątynia pogańska, służąca później jako kościół, z pocz. VIII w. stała się Wielkim Meczetem). Najwcześniejszą i jednocześnie jedną z piękniejszych budowli muzułmańskich jest meczet Kopuła Skały w Jerozolimie (688-691); z czasem powstawało coraz więcej meczetów oraz obronne rezydencje pustynne (Mszatta oraz Kasr el-Tuba k. Ammanu w Jordanii); stopniowo tworzył się styl islamskiej architektury, którą cechowały: łuki w kształcie podkowy, kolebkowe sklepienia z kamienia i cegły, bogata dekoracja pow. ścian rzeźbiona w kamieniu, drewnie lub stiukowa, mozaikowa albo malarska; charakterystyczne były dekoracje stalaktytowe, zw. mukarnas; najczęstszą formą były ornamenty roślinne lub geometryczne, które w późniejszym czasie przerodziły się w arabeski pokrywające każdą wolną powierzchnię. W VII-VIII w. (okres Omajjadów) meczet uzyskał swą stałą formę podyktowaną potrzebami religijnymi: minarety, rozległy dziedziniec z centralnie usytuowaną studnią do ablucji, otoczony kolumnowymi podcieniami chroniącymi przed słońcem, wielka sala modłów przykryta kopułą z mihrabem (niszą wskazującą kierunek Mekki) - np. meczet w Kairuanie (Tunezja), Wielki Meczet w Kordowie (Hiszpania), meczet Ibn Tuluna w Kairze (X w.). Osiągnięciami urbanistyki było założenie nowej stolicy Iraku - Bagdadu, zbudowanej (2. poł. VIII w., za panowania Abbasydów) na planie kolistym, dziś już zatartym, oraz miasta Rakka w Syrii. W późniejszych wiekach powstawały coraz okazalsze pałace (w Uchajdirze i Samarra w Iraku), z założeniami ogrodowymi. W płd. Hiszpanii rozwinął się lokalny styl odznaczający się wielkim bogactwem form (Alhambra w Grenadzie, 1. poł. XIV w.). Najważniejsze meczety późniejszego okresu powstały w Tebrizie (1204), Kairze (meczet sułtana Barkuka, 1384), Isfahanie (1585). Oprócz meczetów typowymi budowlami architektury islamskiej były: szkoła religijna (czyli medresa, mauzoleum grobowe (tzw. gumbad) lub pawilonu zwieńczonego kopułą (tzw. kubba), szpital zw. bimaristan, łaźnia zw. hammam, zajazd, tzw. karawanseraj, kryty bazar, czyli suk. W wielu regionach na dekoracje arch. oddziałały tradycje lokalne (Iran, Indie, Turcja). W sz.i. malarstwo odgrywało mniejszą rolę; w VIII w. miało miejsce zjawisko ikonoklazmu (niszczenie obrazów); w IX w. wprowadzono zakaz wyobrażania istot żywych; w islamie Bóg jest niewyobrażalny, nie ma określonej postaci, tak więc malarstwo, zwł. w sztuce sakralnej, ograniczało się do form geometrycznych i roślinnych. Jednakże w krajach, gdzie panował szyicki odłam islamu (Persja, Irak), uprawiano malarstwo figuralne, gł. w miniaturach ilustrujących księgi - eposy (Księga królów Ferdousiego w Persji), kroniki historyczne, traktaty naukowe (np. astronomiczny traktat z Bagdadu, ok. 1400). W miniaturach widoczne są wpływy buddyjskiego malarstwa chin. oraz sztuki chrześcijańskiej koptyjskiej lub nestoriańskiej. Wyróżniali się malarze perscy: Kamal ad-Din Behzad (1450-1536) działający w Heracie i Riza Abbasi (XVI/XVII w.), twórca szkoły malarskiej w Isfahanie. Pod wpływami perskimi rozwinęło się malarstwo miniaturowe w XVI w. w Stambule. Na wysokim poziomie stało muzułmańskie rzemiosło, zwł. wyrób kobierców, tkactwo, wyrób przedmiotów szklanych i z kryształu górskiego, a także z różnych metali; kwitła sztuka kaligrafii oraz oprawy i zdobnictwa rękopisów. Największe zbiory sz.i. znajdują się w Muzeum Sztuki Islamu w Kairze.
SUDANU SZTUKA, ARABSKA SZTUKA, ARABESKA, SYRYJSKA SZTUKA, IRACKIE MUZEUM, PERSKA SZTUKA, HISZPANII SZTUKA, UZBECKA SZTUKA, IRACKA SZTUKA, AFRYKI CZARNEJ SZTUKA
- islam, koncepcja ciała, miłości...
- ARABSKA SZTUKA, (kult. 1)
- KAZACHSKA SZTUKA, najstarsze zabytki sz.k.(...)