miasto w płn.-zach. Holandii na zach. od Amsterdamu; dawna stol. hrabstwa Holandii; 153 tys. mieszk., aglomeracja 212 tys. (2000); prawa miejskie od XII-XIII w.; 1573 w powstaniu antyhiszpańskim, po 7-miesięcznym oblężeniu zdobyty przez Hiszpanów, 1577 włączony do Rep. Zjednoczonych Prowincji Niderlandów; rozkwit w XVII w. (jedno z gł. centrów hodowli jedwabnika i przem. jedwabniczego); przem. maszynowy, metalowy, farmaceutyczny i chem., odzieżowy, poligraficzny, spożywczy; ośr. handlowy największego w Holandii regionu uprawy kwiatów; siedziba Holenderskiego Tow. Nauk. (zał. 1752), Holenderskiej Służby Geologicznej; liczne biblioteki, muzea (m.in. dzieł F. Halsa), galerie sztuki; zespół zabytkowy skupiony wokół Groote Markt: kościoły Groote Kerk (XIV-XVI w., dawny St. Bavo) i Nieuve Kerk (XVII w.), Dom Wagi Miejskiej (1598), ratusz (XVII w.), hale rzeźnicze (1602-03), liczne kamienice mieszczańskie (XVI-XVIII w.).
SAENREDAM, HEDA, HALS, RANDSTAD, GEERTGEN, GOYEN, OSTADE, HOLANDII SZTUKA, LEJDA, NIDERLANDZKA SZTUKA
- HAARLEM, Cornelis van (1562-1638)...
- VELDE VAN DE, rodzina malarzy hol.(...)
- VELDE, Theodor Hendrik van de...