najszybszy rozwój gosp. nastąpił (m.in. dzięki polityce Druckiego-Lubeckiego) w Królestwie Polskim (włókiennictwo w Łodzi, górnictwo i hutnictwo w Zagłębiach: Staropolskim i Dąbrowskim, różny przemysł w Warszawie); duży wpływ wywarł Bank Polski zał. 1828; po powstaniu listopadowym 1830/31 represje i cła na eksport wytworów do Rosji hamowały rozwój, wsparty z końcem dekady (1845-48) linią Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, ożywieniem przem. bawełnianego, górnictw, hutnictwa; w rolnictwie czynsze wypierały pańszczyznę, zwiększały areały folwarków i rozwarstwiały posiadłości chłopów. 1864 carat wprowadził uwłaszczenie chłopów, co uwolniło zasoby siły roboczej, kierującej się często na emigrację wobec braku perspektyw pracy w kraju, którego przemysł ogarnęła stagnacja; dopiero z początkiem XX w. nastąpiło ożywienie włókiennictwa eksportującego do Rosji i cukrownictwa; rynek ożywiał dopływ kapitałów, także zagr. (niem., franc., belgijskiego). W Wielkim Księstwie Poznańskim uwłaszczanie chłopów (od 1808) przyspieszyło rozwój i postęp w rolnictwie dzięki stosowaniu płodozmianu, nawozów mineralnych i maszyn roln.; niewielki przemysł wytwarzał gł. na rzecz rolnictwa; od 1848 rozbudowano sieć kolei; z końcem XIX w. władze forsowały kolonizację niem. poprzez rugowanie Polaków lub wykup ich ziemi, przeciw czemu ruch narodowy organizował się pod hasłem pracy organicznej, tworząc rozmaite formy samorządu i współpracy gosp. (kółka rolnicze, spółki zarobkowe); na Górnym Śląsku najszybciej rozwijał się wielki przemysł: górnictwo węgla i rud, hutnictwo żelaza i cynku; 1842 powstała pierwsza linia kolei; w zaborze austr. długotrwała stagnacja wywołała przysłowiową nędzę galicyjską, rozwijały się tylko cukrownictwo i gorzelnictwo, a od ok. 1870 przem. naftowy; bieda powodowała masową emigrację (w ostatniej dekadzie XIX w. ok. 300 tys. osób).
- SZWAJCARIA, Helvetia, Konfederacja...
- DANIA, Danmark, Królestwo Danii,...
- AUSTRIA, Österreich