Reklama

TAJLANDII SZTUKA

Reklama

od najdawniejszych czasów mocno związana z religią; najstarsze, rzadkie zabytki pochodzą z czasów państwa Dvaravati (VI-IX w.); wznoszono wówczas stupy, rzeźbiono posągi Buddy; buddyjskie świątynie i stupy powstawały też w królestwie Srivijaya (VIII-XIII w.). W IX-XIII w. terytorium Tajlandii pozostawało pod dominującym wpływem sakralnej sztuki hinduistycznych Khmerów (rzeźby bóstw Siwy i Wisznu, świątynie wieżowe, np. Wat Mahathat w Lop Buri). Właściwa sz.T. ukształtowała się po napływie Tajów (od XIII w.), a jej rozkwit trwał do końca XVII w. Buddyjskie klasztory w Tajlandii tworzą wraz z świątyniami (zw. boty) zwarte, niekiedy duże kompleksy zw. watami; znajdujące się w wacie boty posiadają długą nawę, na końcu której (naprzeciwko gł. wejścia) znajduje się wielostopniowy ołtarz z posągiem Buddy; sufit i wewn. ściany botu pokrywają malowidła wyobrażające sceny religijne i z życia Buddy; kolumny, drzwi i okna zwężają się ku górze; boty z zewnątrz są b. barwne, kryte kolorową dachówką, malowane, zdobione elementami w kształcie węży i smoków oraz dzwonkami. Podobne do botów, ale b. skromne są viharny. Wszechobecnym elementem architektury są stupy, występujące w 2 typach: phra chedi o kształcie dzwonowatym i wysmukłej, iglicowatej wieży (np. w Ajutthai: Wat Bhuddai Swaria z pocz. XIII w., Wat Pra-Ram z ok. 1369) i phra prang (wywodzące się z indyjskiej sikhary, smukłe, z kopułą o kształcie eliptycznym); wejść na teren watu strzegą barwne figury demonów; charakterystyczną budowlą każdego watu jest sala służąca wiernym jako miejsce spoczynku i schronienia przed słońcem, o dekoracyjnym dachu wspartym na kolumnach. Od XIII w. na wysokim poziomie stała rzeźba sakralna; gł. tematem był Budda; Tajowie rozwinęli ikonografię rel. odziedziczoną po artystach ind., przedstawiając Buddę w 4 postawach: siedzącej ze skrzyżowanymi nogami, stojącej, leżącej oraz w ruchu; charakterystyczne są różne gesty rąk (zw. mudra), z których każdy ma inne znaczenie; często twarz Buddy w tajskiej rzeźbie rozjaśnia uśmiech; najdoskonalsze artyst. posągi pochodzą z okresu królestwa Sukhothai (XIII-XIV w., tzw. styl rzeźby odlewanej w brązie); wyróżnia się monumentalny posąg Buddy z świątyni Wat Mahathat w Sawankhalok (pocz. XIII w.). Rozkwit rzeźby i architektury nastąpił po 1350, w czasach królestwa Ajutthaja (sztuka ta znana jest też pod nazwą stylu U-Thong); większość dzieł z tego okresu uległo zniszczeniu podczas najazdów birmańskich. Po XV w. rozwija się narodowy styl tajski. Malarstwem na przestrzeni wieków zajmowali się gł. mnisi; w malowidłach ściennych dekorujących ściany świątyń i klasztorów występuje postać Buddy w różnych wcieleniach; ich twórcy nie znali perspektywy ani światłocienia, posługiwali się techniką linearną, stosowali nietrwałe farby; nieliczne fragmenty malowideł zachowały się w Wat Chedi Yet Teo w Sawankhalok, w krypcie Wat Rajapurana w Ajutthai, w Wat Yai Suvannaram w Phet Buri; malowidła w narodowym stylu przetrwały w Wat Buddhaisawan na terenie Muzeum Nar. i w Wat Suthat w Bangkoku oraz w watach Suvannaram i Dusit w Thonburi. Od XVII w. zaznaczył się w szt. T. wpływ sztuki eur. (pałace królewskie w Ajutthai i Lop Buri), także chińskiej, gł. w architekturze; w XIX w. pojawił się eur. neoklasycyzm i historyzm (pałac królewski w Bangkoku). W XX w. ożywienie sztuki nastąpiło po zał. Szkoły Sztuk Pięknych w Bangkoku (1934). Współczesna sz.T. wolna jest od wpływu buddyzmu, nie jest już stylizowana jak dawniej; rzemiosło artyst. reprezentują: złotnictwo, wyroby z brązu i laki, maski, wyroby drewniane, intarsjowane.

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama