w wersji spolszczonej Kartezjusz (1596-1650)
filozof i matematyk francuski. Po latach spędzonych na wojaczce osiadł w Holandii i poświęcił się wyłącznie studium filozofii. Zmarł w Sztokholmie, gdzie zaprosiła go królowa szwedzka Krystyna. Punkt wyjścia swojej doktryny (oparcie się na krytycznej teorii poznania) miał D. odkryć 10 XI 1619 podczas kampanii w Czechach, kiedy doszedł do wniosku, że możemy wątpić we wszystko, ale nie w to, że myślimy, a więc w nasze istnienie: cogito, ergo sum. Zastanawiając się nad powodem pewności tego twierdzenia, D. doszedł do wniosku, że jest nim jego oczywistość i uznał ją za kryterium prawdy. Stosując kryterium prawd narzucających się z bezwzględną oczywistością, dowodził istnienia Boga i świata zewnętrznego. W świecie D. wyodrębnił wyraźnie różniące się: substancję myślącą (ducha) i rozciągłą (materię). Świat materii jest mechanistyczny, sam świat jest maszyną, podobnie jak zwierzęta i ludzkie ciała. Skrajność dualizmu rozciągłej materii i myślenia zmuszała do postawienia pytania, jak te dwie sfery mogą wchodzić ze sobą w kontakt w człowieku. Jest to gł. problem, o który spierali się kontynuatorzy jego filozofii, przedstawiciele kartezjanizmu (N. Malebranche). Sam D. twierdził, że umieszczona w szyszynce mózgowej dusza porusza prądy subtelnej materii wprawiając ciało w ruch. Gł. dzieła: Rozprawa o metodzie, Medytacje, Namiętności duszy, Zasady filozofii, Prawidła kierowania umysłem.
SUÁREZ, FENOMEN, ANAMNEZA, DUCH, FILOZOFIA, MATEMATYKA, KARTEZJUSZ, OŚWIECENIE, GEOMETRIA ANALITYCZNA, GEOMETRIA