Khmerów sztuka
w okresie brązu tereny zamieszkane przez Khmerów, V-II w. p.n.e. znajdowały się w kręgu kultury Dongson, wywodzącej się z płd. Chin. W sztuce okresu państwa Funan (od III w. n.e.) zaznaczyły się wyraźne wpływy hinduskie (np. zespół rzeźb kultowych poświęconych Wisznu w Phnom Da, 1. poł. VI w.). W VI w. nastąpił rozwój arch. i rzeźby w związku z utworzeniem nowego państwa Czenla (które wchłonęło Funan); w jego stolicy Sambor Prei Kuk wzniesiono budowle będące zaczątkiem architektury Khmerów. W VII w. rozbudowały się ośrodki: Phnom Bajang, Phnom Preach Wihear i Han Czei; wybitnym dziełem rzeźbiarskim jest Hari Hara, posąg z Prasath Andet (VII w.). Pomiędzy VII a XIII w. rozwinął się w Kambodży, pod silnym wpływem indyjskim, odrębny styl arch., określany jako styl Khmerów, jego gł. centrum była dawna stolica Angkor, gdzie powstał ogromny kompleks świątyń i rezydencji (także grobowce, mury, mosty, zbiorniki wodne) bogato zdobionych rzeźbą figuralną. Szczególnie cenna jest świątynia Angkor Wat (pocz. XII w.), jedna z największych świątyń świata, wys. 61 m, wznosząca się tarasowo z 5 gigantycznymi wieżami o charakterystycznych wybrzuszeniach, z obfitą dekoracją rzeźbiarską (obiekty w Angkor wzniesione z nietrwałych materiałów uległy zniszczeniu i stanowią obecnie zespół ruin). Wybitne dzieła arch.-rzeźbiarskie powstały też w Phnom Bakheng, Banteai Srei, Phimeanakas, wyróżnia się świątynia Bajon w zespole Angkor Thom (XII-XIII w.) z wieżami w formie gigantycznych twarzy uznanego za boga władcy. Kres rozwijającej się sztuce Khmerów położyły wojny z sąsiednimi państwami w XIII-XV w. Od XV w. najciekawsze obiekty w stylu khmerskim powstają w Phnom Penh, od 1432 stolicy Kambodży. W XVIII-XIX w. rozszerzająca się dominacja europejska przyczyniła się do dalszego upadku miejscowej sztuki, która ograniczyła się gł. do wyrobów rzemiosła artyst. i drobnej rzeźby w drewnie i kości słoniowej. Z XIX/XX w. pochodzą drewniane świątynie zdobione rzeźbą i emaliowanymi płytkami (np. Srebrna Pagoda w Phnom Penh). W poł. XX w. ma miejsce wielka rozbudowa Phnom Penh, które staje się jednym z nowocześniejszych miast Azji Płd.-Wsch.; znacznie zdewastowane 1975-78.
WIETNAMU SZTUKA, KHMERÓW SZTUKA
- BIRMAŃSKA SZTUKA, w swych początkach kształtowana...
- BREAD AND PUPPET THEATRE, amerykański zespół...
- WOJSKOWOŚĆ W POLSCE, najwcześniejsze wzmianki...