LUDNOŚĆ. Skład etniczny mocno zróżnicowany: 23% Baule, 18% Bete, 15% Senufo, 14% Agni-Aszanti, 11% Malinke, 10% Kru, nadto Mande, Dan Gouro, Kouba, Fulbe - łącznie ok. 60 grup etnicznych oraz 60 tys. Europejczyków, gł. Francuzów; wg UNHCR (1994) ponadto ok. 250 tys. imigrantów z Liberii, 200 tys. z Ghany, 100 tys. z Libanu i Syrii; w miastach 40% ludności; gęstość zaludnienia 59 osób/km2; b. wysoki przyrost naturalny - 37‰; niska przeciętna dł. życia: mężczyźni - 50 lat, kobiety - 53 lata; 46% analfabetów; wyznania: 60% animiści, 20% muzułmanie, 20% chrześcijanie - gł. katolicy.
USTRÓJ. Republika prezydencka od 1960; parlament jednoizbowy (Zgromadzenie Nar.), 175 czł., wybory co 5 lat; głową państwa prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat; system wielopartyjny; kraj dzieli się na 49 departamentów (z własnymi parlamentami) i 129 okręgów.
WARUNKI NATURALNE. Ukształtowanie pow. w przeważającej części pagórkowate, na płn.-zach. masyw górski Nimba (wys. do 1752 m), na płd. aluwialna niz. nadbrzeżna; wybrzeże dł. 500 km, słabo rozczłonkowane, na zach. trudno dostępne, skaliste, na wsch. płaskie z licznymi mierzejami i lagunami. Klimat na płd. równikowy, wybitnie wilgotny, z całorocznymi opadami (1500-2300 mm), na płn. podrównikowy z porą suchą (XI-II), podczas której wieje harmattan, średni roczny opad 1000-1800 mm; średnia roczna temp. 25-28C; gęsta sieć rzeczna, gł. rz.: Bandama, Komoe, Sassandra, Kawalla; w świecie roślinnym na płn. i w części środk. dominują sawanny i lasy sawannowe, na płd. wiecznie zielone lasy równikowe, mocno zdegradowane (zajmują 22% pow.); na wybrzeżu namorzyny; świat zwierzęcy reprezentują m.in. słonie, hipopotamy, hieny, szakale, liczne gat. ptaków; 6% pow. pod ochroną, parki nar. Komoé i Ta wpisane na Listę UNESCO.
GOSPODARKA nieźle rozwinięta, podstawą rolnictwo, uprawa kakaowca (32% produkcji światowej, 1 miejsce w świecie w produkcji ziarna kakaowego), kawy, trzciny cukrowej, palmy kokosowej, jamsu, ryżu, kukurydzy, manioku, prosa, sorga, roślin strączkowych, bananów, ananasów, kauczukowca, bawełny; hodowla owiec, kóz i bydła mniejszego znaczenia, podobnie eksploatacja mocno przetrzebionych lasów; rybołówstwo (m.in. tuńczyk na eksport); wydobycie ropy naft., złota, diamentów, boksytów; w mniejszym stopniu (mimo bogatych zasobów) rud żelaza, manganu, miedzi, uranu; rozwinięty przem. spoż. (produkcja kakao, kawy, konserw rybnych, oleju), montownie samochodów, rowerów, radioodbiorników i telewizorów, rafineria ropy naft. w Abidżanie, przem. cementowy, włók., drzewny, obuwniczy; rosnące znaczenie turystyki; wyniki gospodarcze poniżej możliwości, wg MFW konieczna reforma rolna (ob. państwo subwencjonuje latyfundialne plantacje), prywatyzacja gospodarki, ograniczenie interwencjonizmu państwa; sieć komunikacyjna słaba, jedna linia kol. z Abidżanu do Wagadugu (w Burkina Faso), 68 tys. km dróg kołowych, ale w niewielkim procencie utwardzonych; od 1958 uniw. w Abidżanie; gł. porty morskie: Abidżan, San Pedro, Sassandra, Tabou; lotnicze - Port Bouet, Bouaké.
HISTORIA. W średniowieczu część płn. terytorium W.K.S. pod wpływem wielkich sąsiednich państw (Ghany, Sudanu Zach., Mali, Songhaju); od XI w. istniało tu m. Kong, będące ważnym ośr. handlowym; ok. 1470 na wybrzeżu pojawili się Portugalczycy, po nich w XVI w. Anglicy i Holendrzy, 1637 Francuzi, którzy założyli Grand-Bassam - faktorię handlu kością słoniową (stąd nazwa państwa) i niewolnikami oraz fort Assinie; równolegle uformowało się silne królestwo Diula-Kong, które sięgało po zakole Czarnej Wolty i dolne Komoe; ok. 1830 ekspansja Francuzów sięgnęła terenów płn. obecnego obszaru W.K.S., 1842 Francuzi zajęli strefę lagunową wybrzeża, 1893 utworzono franc. kolonię W.K.S., rozpoczynając intensywną eksploatację bogactw naturalnych, zwł. wydobycie złota i diamentów, zapoczątkowano też plantacyjną uprawę kakaowca (na pocz. XXI w. jego plantacje stanowią podstawę gospodarki kraju)i kawy; 1904 W.K.S. włączono do Franc. Afryki Zach., do 1915 trwał opór zbrojny ludności płn. części kraju, wchodzącej wcześniej w skład państwa plemienia Malinke, rządzonego przez Samory Toure’a; po II woj. świat. dążenia niepodległościowe nasiliły się, 1945 powstała Partia Demokratyczna W.K.S. domagająca się suwerenności; Francuzi podjęli program modernizacji kraju (szereg wielkich inwestycji, m.in. wydrążenie kanału łączącego lagunę Abidżan z morzem i budowa linii kolejowej Abidżan-Niger); 1957 - uzyskanie statusu czł. stowarzyszonego EWG, 1958 autonomia w ramach Wspólnoty Franc., 1960 niepodległość; pierwszym prezydentem Félix Houphouët-Boigny (1960-93) - przywódca Partii Demokratycznej, który związał się polit. z państwami Zachodu, utrzymując bliskie stosunki zwł. z Francją; 1961 przystąpienie do OJA, nadto w latach 60. udział w tworzeniu grupy Brazaville, Monrovia, Zw. Państw Afryki i Madagaskaru; rządy Houphouët-Boigny jakkolwiek o charakterze autorytarnym (system monopartyjny) przyczyniły się do stabilizacji państwa i rozwoju gospodarczego kraju, który stał się najbogatszym państwem regionu; od 1985 pod naciskiem zewn. powolna liberalizacja ustroju, m.in. dopuszczenie opozycji do wyborów; po śmierci dyktatora wybuch waśni etnicznych i religijnych, prezydentem H. Konan-Bédié, obalony 1999 przez przewrót wojskowy (Laurenta Gbagbo); gł. linia konfliktów przebiega między zamieszkującymi północ kraju ubogimi imigrantami z państw sąsiednich, których osadnictwo jako robotników rolnych Boigny popierał (dziś stanowią 1/3 mieszkańców kraju), a chrześcijańskim bogatym południem (gł. ludy Bete), które pozbawiło praw wyborczych przybyszów (w większości muzułmanów); IX 2002 rebelianci z północy zajęli miasta Abidżan i Man, wkrótce wyparci zostali przez wojsko; stan chaosu pogłębiło wystąpienie przeciw rządowi także chrześcijan z zach. części kraju; porozumienie L. Gbagbo z rebeliantami podpisane na pocz. 2003 w Paryżu wkrótce zostało zerwane. 2010 udało się doprowadzić do pierwszych od lat wyborów prezydenckich: wg komisji wyborczej wygrał je przywódca opozycji, muzułmanin Alassane Ouattara. Przychylna Gbagbo Rada konstytucyjna nie zatwierdziła jednak wyników ze wzgledów formalnych.
ASZANTI LUD, JAMUSUKRO, DALOA, WASSULU, NIMBA, BOUAKÉ, SASSANDRA, CÔTE D, SENUFOWIE, BANDAMA- Wybrzeże Kości Słoniowej, (Republika Wybrzeża...
- KOSSOU, zbiornik zaporowy na...
- Bobo-Dioulasso, miasto w zach. części...