kompozytor włoski, jeden z najwybitniejszych twórców muzyki europejskiej przełomu XVI/XVII w.; już w wieku 15 lat wydał zbiór Sacrae cantiunculae i ciesząc się sławą muzycznego geniusza został przyjęty na dwór księcia Vinzenzo Gonzagi w Mantui; potwierdzeniem oceny talentu M. był wybór na czł. rzymskiej Akad. św. Cecylii; dzięki pobytowi na dworze mantuańskim mógł zetknąć się z najwybitniejszymi postaciami współczesnego mu życia muz.; w orszaku V. Gonzagi odbył także podróże po Europie, docierając do Flandrii; od 1599 żonaty ze śpiewaczką Claudią Cattaneo; 1601 mianowany "maestro de la camera e de la chiesa sopra la musica" na dworze w Mantui, co dawało mu praktycznie nieograniczony wpływ na życie muzyczne w kręgu Gonzagów; w okresie tym powstały IV i później, jeszcze doskonalsza, V Księga ; ok. 1607 zaczął komponować opery, co wiązało się z uroczystościami dworskimi w Mantui; jego pierwszym dziełem operowym był Orfeusz. 1612, po śmierci V. Gonzagi, zrezygnował ze służby w Mantui i przyjął prestiżowe stanowisko maestro di cappella przy bazylice św. Marka w Wenecji; piastował je do śmierci, ciesząc się szacunkiem panujących, którzy uznawali za zaszczyt zamówić u M. muzykę; opery pisał także dla teatrów weneckich. Twórczość M. ewoluowała od późnorenesansowej polifonii w stronę wczesnobarokowej monodii; po przełomie, jakim stała się VII Księga madrygałów, zawiera formy, które zapoczątkowały barokową kantatę solową, trio kameralne, duet. Doświadczenia z formą madrygału wykorzystał M. w twórczości operowej, charakteryzującej się silnym związkiem muzyki z tekstem (próby charakteryzowania bohaterów poprzez muzyczne środki wyrazowe), rozbudowaną harmoniką i melodyką, poszerzeniem możliwości wykonawczych zespołu instrumentalnego; najcenniejsze zachowane dzieła to 9 ksiąg madrygałów, kilka oper i baletów (m.in. sławny Lament Ariadny z opery Ariadna, Orfeusz, Magdalena, Powrót Ulissesa do ojczyzny, Koronacja Poppei), a także madrygały religijne, msze na kilka głosów, pieśni.
