rozwijał się od ok. 1760 (przy nadal żywych tradycjach baroku i rokoka); Stanisław August Poniatowski zainicjował w Warszawie wielkie prace urbanistyczne (Oś Stanisławowska) i budowlane (przebudowa wnętrz Zamku Królewskiego, zespół Łazienek, Ujazdów); działali: Włoch Dominik Merlini i pol. architekt J.Ch. Kamsetzer - przedstawiciel franc. klasycyzmu oraz S.B. Zug - reprezentujący nurt klasyczno-romantyczny (zbór ewangelicko-augsburski w Warszawie), E. Schroeger (Pałac Prymasowski w Warszawie); ponadto działał Ch.P. Aigner (fasada kośc. św. Anny w Warszawie), S. Zawadzki, F. Radwański, J. Kubicki (budowniczy wielu dworów małopolskich). W pocz. XIX w. powstają m.in. place Teatralny i Bankowy (A. Corazzi), rozwija się budownictwo mieszkaniowe (kamienice w Warszawie) oraz użyteczności publicznej; w miasteczkach i na wsiach powstają liczne klasycystyczne dwory drewniane (czworoboczne, z wysokimi łamanymi dachami, gankami kolumnowymi), spichrze; działali A. Corazzi (gmachy Teatru Wielkiego, Tow. Przyjaciół Nauk, Banku Pol. w Warszawie), H. Marconi (Pałac Paca w Warszawie), H. i S. Szpilowscy, B. Witkowski, Radwańscy i S. Humbert. W okresie klasycyzmu tworzono imponujące założenia ogrodowe, wzorowane na franc., związane z pałacami; występowały w nich też elementy romantyczne (Łazienki, Puławy, Arkadia). RZEŹBA w czasach klasycyzmu rozwijała się słabiej niż architektura i malarstwo, tworzyli ją artyści zagraniczni, sprowadzeni na dwór królewski, później też ich polscy uczniowie; gł. rzeźbiarzem Stanisława Augusta był Francuz A. Le Brun; w późniejszym okrecie działali: P. Maliński (fryz na Teatrze Wielkim w Warszawie), L. Kauffmann (fryz na Pałacu Paca w Warszawie), J. Tatarkiewicz (skłaniające się ku romantyzmowi kompozycje figuralne, posągi, popiersia); sprowadzano do Polski dzieła A. Canovy (Henryk Lubomirski jako Amor); B. Thorvaldsen wykonał dla Warszawy pomniki M. Kopernika i J. Poniatowskiego. MALARSTWO reprezentują obrazy i malowidła ścienne o tematyce hist., mitologicznej, alegorycznej (pojęcia państwa, narodu, wolności), pojawiała się także tematyka współcz.; ważne miejsce zajmował portret; gł. przedstawicielem był Włoch, M. Bacciarelli (nadworny malarz Stanisława Augusta), ponadto wenecjanin B. Belotto, zw. Canaletto (działający na dworze malarz widoków Warszawy i scen hist.), J.P. Norblin (zapoczątkował w malarstwie polskim realistyczny nurt rodzajowy), J.B. Plersch i J. Pillement (dekoracje ścienne); z Polaków dekoratorzy J. Ścisło i F. Smuglewicz (zał. malarskiej szkoły wileńskiej), portreciści M. Topolski i K. Wojnowski, miniaturzyści S. Marszałkiewicz i A. Kucharski, A. Rajecka (zamieszkała w Paryżu), rysownik Z. Vogel (zabytki architektury). W grafice do końca XVIII w. przetrwały tradycje rokoka, które mieszały się z elementami neoklasycznymi, a później romantycznymi; wyróżniali się: D. Chodowiecki (gdańszczanin pracujący w Berlinie), J.P. Norblin i M. Płoński (akwaforty). RZEMIOSŁO ARTYSTYCZNE okresu klasycyzmu osiągnęło wysoki poziom, zwł. przedmioty na użytek pałaców i dworów: meble, wazy, brązy, żyrandole, kinkiety (wszystko w stylu Ludwika XVI), fajanse i porcelana (Warszawa, Korzec, później Baranówka, Horodnica, Tomaszów Lubelski, Telechany, Ćmielów), szkło artystyczne (Urzecze, Naliboki), kobierce; na wysokim poziomie stało tkactwo i hafciarstwo (wykorzystujące rodzime motywy, czerpane często ze sztuki ludowej) oraz wyrób kilimów i pasów kontuszowych (Kobyłka, Korzec, Słuck, Warszawa, Kraków).
- KLASYCYZM STANISŁAWOWSKI, główny nurt lit. doby...
- POLSKA. TEATR. KLASYCYZM, próba uruchomienia stałego...
- klasycyzm w literaturze, 1 . Znaczenie szersze:...