w związku z urbanizacją kraju i rozwojem przemysłu powstają liczne budowle użyteczności publicznej, komunalne (dworce, hale targowe), przemysłowe oraz kamienice miejskie; na ich wygląd wpływa stosowanie w konstrukcjach żelaza i betonu; w latach 80. XIX w. podejmowano próby stworzenia architektonicznych stylów ogólnopolskich opierających się na gotyku, stylu zakopiańskim lub "stylu dworkowym". Do wyróżniających się twórców należą: K.F. Schinkel (architekt niem. działający też w Polsce - m.in. kościoły w Krzeszowicach i Kórniku, zamek w Kamieńcu Ząbkowickim), A. Idźkowski (Pałac Saski w W-wie), H. Marconi (Hotel Europejski, dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Warszawie), F.M. Lanci (Złota Kaplica przy katedrze poznańskiej), J. Dziekoński (neogotycki kośc. św. Floriana w W-wie, który stał się wzorem dla licznych kościołów); w Krakowie działali: K. Kremer (przebudowa Collegium Maius), F. Pokutyński, M. Moraczewski (także we Lwowie), T. Talowski, K. Księżarski (Collegium Novum UJ), T. Pryliński (przebudowa Sukiennic), F. Mączyński, W. Ekielski; na wzór opery paryskiej wznieśli teatry: J. Zawiejski w Krakowie (teatr im. J. Słowackiego), K. Kozłowski w Lublinie, Z. Gorgolewski we Lwowie (także wraz z M. Ouradou zamek w Gołuchowie w stylu franc. renesansu). RZEŹBA - w 1. poł. XIX w. w Warszawie działali uczniowie Thorvaldsena - P. Maliński (Pomnik Pracy) i J. Tatarkiewicz (rzeźby klasycystyczne i neogotyckie, cykl popiersi portretowych wybitnych Polaków); pomiędzy powstaniami 1831 i 1863 silny ośr. pol. twórczości rzeźbiarskiej powstał w Rzymie (T. Lenartowicz, M. Guyski, W. Brodzki i T. Rygier, autor pomnika Mickiewicza w Krakowie); w Warszawie tworzy C. Godebski (także pomnik Mickiewicza); w 2. poł. XIX w. tematykę rodzimą podjął A. Kurzawa (Dożynki, Grajek, w których dopatrywano się początków szkoły narodowej); rzeźbą, która wzbudzała powszechny zachwyt był Gladiator P. Welońskiego. MALARSTWO - w 1. poł. XIX w. tworzył najwybitniejszy malarz pol. romantyzmu P. Michałowski (konie, jeźdźcy, sceny batalistyczne), romantyzm reprezentował też W.K. Stattler, działający w Krakowie; duży sukces poza granicami kraju (gł. w Paryżu) odniósł H. Rodakowski swymi portretami; w poł. XIX w. działały silne ośrodki artystyczne: warszawski (H. Pillati, W. Gerson, J. Szermentowski, J.F. Piwarski) oraz krakowsko-lwowski (J. Suchodolski, A. Kotsis, nauczyciel wielu malarzy lwowskich J. Maszkowski); rozwijało się historyczno-rodzajowe malarstwo narracyjne ukazujące polskie tradycje, kulturę, historię (W. Gerson, J. Simmler, J. Kossak, M. Piotrowski), malarstwo o tematyce chłopskiej (A. Kotsis) i mieszczańskiej oraz pejzażowe (np. widoki tatrzańskie); po upadku powstania 1863 A. Grottger stworzył cykle rysunków romantyczno-historycznych, nawiązujących do powstania (Polonia, Lituania, Wojna); malarstwo historyczne rozwinął Jan Matejko, który w pierwszej fazie twórczości uprawiał historyzm krytyczny (Stańczyk, Kazanie Skargi, Rejtan), w drugiej wielkimi kompozycjami hist. wskrzeszał dzieje narodu i opiewał jego sukcesy (Batory pod Pskowem, Bitwa pod Grunwaldem, Hołd pruski, Sobieski pod Wiedniem). Dużą rolę odegrali w tym czasie artyści polscy, którzy kontynuowali studia i tworzyli w Monachium (M. i A. Gierymscy, J. Chełmoński, A. Chmielowski, W. Pruszkowski, A. Wierusz-Kowalski, W. Czachórski oraz ich przywódca, batalista i twórca kresowych pejzaży J. Brandt). Pod koniec XIX w. H. Siemiradzki tworzył w duchu akademizmu wielkie płótna, o tematyce antycznej; z Paryża impresjonizm przywieźli W. Podkowiński i J. Pankiewicz (wkrótce jednak Podkowiński przeszedł na symbolizm, a Pankiewicz odegrał istotną rolę w rozwoju polskiego koloryzmu); duże wartości przedstawia twórczość L. Wyczółkowskiego (pejzaże) i J. Fałata (sceny zimowe); w Paryżu impresjonistyczne portrety tworzyła O. Boznańska. GRAFIKA w XIX w. rozwijała się w Polsce głównie litografia; w Warszawie jej pionierami byli J. Siestrzyński, S. Oleszczyński, działał zakład M. Fajansa; litografia reprodukcyjna rozwijała się w Krakowie, Wilnie, Lwowie i Poznaniu; F.Ch. Dietrich tworzył w technice akwaforty widoki Warszawy; wysoki poziom osiągnął też w 2. poł. XIX w. drzeworyt ilustracyjny (W. Smokowski) i reprodukcyjny (J. Styfi, J. Holewiński, F. Jasiński). RZEMIOSŁO ARTYSTYCZNE reprezentują gł. meble - w stylu biedermeier (1830-60), później o formach historyzujących (zakład J. Simmlera w Warszawie); ponadto majoliki z Nieborowa, wyroby metalowe, zwł. srebrne (J. Fraget, K. Malcz w Warszawie); jest to okres, w którym produkcja przemysłowa zaczyna wypierać twórczość rzemieślniczą.