Reklama

MEKSYKAŃSKA SZTUKA

Reklama

w okresie prekolumbijskim tereny dzisiajszego Meksyku zamieszkiwało wiele ludów, stworzyły one własną kulturę (Azteków sztuka, Majów sztuka prekolumbijska sztuka); po podboju tych ziem przez Hiszpanię (1521) m. sz. kształtowała się pod wpływem sztuki hiszp. Początkowo rozwijała się gł. architektura; z Hiszpanii przyszły (z opóźnieniem) style mudejar i plateresco; do zdobień wzorowanych na hiszp. lokalni rzemieślnicy wnosili własne motywy, elementy meksykańskiej przyrody, postaciom świętych i nawet samemu Bogu nadawano indiańskie rysy (kaplica Rosario w kośc. San Francisco w Acatepec, fasada kośc. La Soledad w Oaxaca); do najciekawszych barokowych budowli sakralnych należą: katedra w m. Meksyku, tamże kośc. San Augustin (ob. Biblioteka Narodowa) i Santa Teresa Vieja, kośc. Santa Monica w Guadalajara, kośc. San Ildefonso w Puebla, sanktuarium Ocotlán w Tlaxcala. Oprócz budowli sakralnych, Hiszpanie wznosili obronne twierdze (Veracruz, Atarazanas, Tenochtitlán); domy konkwistadorów, rezydencje i pałace; z czasem budowle świeckie straciły obronny charakter, zyskały patia z fontannami, monumentalne schody, bogatą dekorację (pałac F. de Montejo w Mérida), wznoszono też monumentalne obiekty użyteczności publicznej (urząd celny w Meksyku, ratusz w Guadalajara); w 2. poł. XVIII w. przyjął się w architekturze meksykańskiej churrigueryzm; charakterystyczne było też dekorowanie zewn. i wewn. ścian budowli kolorowymi płytkami, zw. azulejos, lub mozaikami z kolorowych kamieni (kośc. San Francisco w Acatepec, pałac markiza del Valle de Orizaba w Meksyku). XVI-XVIII w. rzeźba rozwijała się w ścisłym związku z architekturą; wyróżniała się twórczość hiszp. rzeźbiarza M. Tolsá; powstawały piękne dzieła snycerskie (gł. ołtarze, np. w klasztorze w Tepotzuotlán). W malarstwie (religijne, rodzajowe) dominowały wpływy hiszp. (M. Cabrera). Duże znaczenie dla rozwoju m.sz. miało otwarcie 1785 uczelni Real Academia de San Carlos de Nueva Espańa w Meksyku, która miała kształcić twórców w dziedzinach sztuk pięknych. Kierownik wydziału architektury tej, szkoły A.G. Velásquez wprowadził z pocz. XIX w. w Meksyku klasycyzm ("Ciudadela" w Meksyku), w duchu tym tworzyli też M. Tolsá (szkoła górnicza w Meksyku), F.E. Tresguerras (kośc. Santa Teresa w Quertaro, pałac w Guanajuato). Wraz z uniezależnieniem się Meksyku od Hiszpanii (1820) rozpoczął się okres wpływów sztuki franc., w architekturze pojawiły się klasyczne porządki i mansardy, działali architekci franc.; w malarstwie zapanował akademicki neoklasycyzm; rozwijała się też sztuka narodowa, czerpiąca inspiracje z twórczości ludowej; dużą rolę w XIX w. odegrała grafika (J.G. Posada). Na przełomie XIX i XX w. w architekturze panował eklektyzm, przejawiła się też Art Nouveau (dzielnica "Colonia Roma" w m. Meksyk). Równocześnie z eklektyzmem w pocz. XX w. zaczął działać przeciwstawny nurt - funkcjonalizm; idee Le Corbusiera i A. Lurçata podjęli młodzi architekci meksykańscy: J.V. Garcia, J. Lagerreta, J. O'Gorman, L. Barragán. Oryginalnością meksykańską w skali światowej stają się dzieła architektoniczne z lat 50. z zewn. monumentalnymi polichromiami lub mozaikami (Teatr "Insurgentes" w m. Meksyku, proj. A. Prieto z mozaiką D. Rivery, Centrum Zdrowia w m. Meksyku, proj. E. Yańez z kompozycjami plastycznymi L. Nishizawy i D. Siqueirosa; Stadion Uniwersytecki, którego boki pokrywa gigantyczna mozaika D. Rivery z kolorowych kamieni wulkanicznych. Charakterystyczne jest zespolenie w m.sz. architektury, malarstwa i rzeźby. Wielkie kompozycje malarskie, pełne ekspresji, często symboliczne lub nawiązujące do sztuki prekolumbijskiej, tworzą: D. Rivera, J.C. Orozco, D.A. Siqueiros, J.O. Gorman, F. Silva; grafiki: L. Méndez, E. Ramirez; wyróżniają się pejzażyści D. Alté i G. Montoya; rzeźbiarze: C. Braho, F. Zuńiga. W latach 1950-70 Meksyk odgrywa dużą rolę w rozwoju nowoczesnej architektury. F. Candela tworzy liczne obiekty z zastosowaniem cienkościennych konstrukcji łupinowych, wybitne dzieła powstały z okazji Igrzysk Olimpijskich w Meksyku 1968 (Pałac Sportu proj. F. Candeli, wioska olimpijska proj. A. Hernández, R. Torres, M.G. Raul, C. Ortega); wybitnymi architektami są L. Barragán, P.R. Vázquez, A. Hernández, N. Pani. Od XVI w. rozwija się też w Meksyku bogata sztuka ludowa (tkaniny artyst., ceramika, wyroby ze szkła, biżuteria z materiałów półszlachetnych zdobiona masą perłową, rzeźby w drewnie, kolorowe maty, zabawki).

Powiązane hasła:

OROZCO, TAMAYO, RIVERA, SIQUEIROS, MEKSYK, POLLOCK

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama