Reklama

POLSKA. SZTUKA. MODERNIZM, MŁODA POLSKA

Reklama

u schyłku XIX w. (od ok. 1890) gł. ośrodkiem artystycznym stał się Kraków, a duży wpływ na naszą sztukę miała secesja wiedeńsko-monachijska. W architekturze kontynuowano poszukiwania stylu narodowego: S. Witkiewicz stworzył styl zakopiański (wille Koliba i Pod Jedlami w Zakopanem), "styl dworkowy" (wzorowany na dworach z XVIII/XIX w.) propagowano w Wielkopolsce, wznoszono liczne wille, dworki i domy wiejskie (J. Czajkowski, J. Gałęzowski, R. Gutt, T. Zieliński, J. Koszczyc-Witkiewicz), nawiązujące do architektury dawnych dworów; wielu architektów nadal projektowało budowle o formach historyzujących (O. Sosnowski, J.P. Dziekoński, S. Szyller), a ok. 1900 przyjęły się różne odmiany secesji; reprezentowali ją architekci krakowscy: F. Mączyński (siedziba Tow. Sztuk Pięknych), T. Stryjeński (przebudowa Starego Teatru - wraz z F. Mączyńskim), S. Odrzywolski (dom Tow. Technicznego, Szkoła Przemysłowa), J. Czajkowski (Muzeum Techniczno-Przemysłowe - wraz z T. Stryjeńskim); w Warszawie: F. Lilpop i K. Jankowski (gmach Tow. Zakładów Gazowych, Dom Towarowy "Bracia Jabłkowscy"), D. Lande i Cz. Przybylski (Teatr Polski). RZEŹBA okresu Młodej Polski osiągnęła wysoki poziom, odznaczała się dużą różnorodnością; najwybitniejszym rzeźbiarzem był X. Dunikowski (rzeźby portretowe, rel., architektoniczne, pomniki - początkowo pod wpływem impresjonizmu, później ekspresjonizmu i kubizmu); wyróżniali się K. Laszczka (rzeźby impresjonistyczne i symboliczne, m.in. Zrozpaczona, Żal, Krzyk), W. Szymanowski (dynamiczne i pełne ekspresji rzeźby pod wpływem A. Rodina, m.in. pomnik F. Chopina w Łazienkach, kompozycja Pochód na Wawel), L. Puget, S.K. Ostrowski, B. Biegas, L. Lepla, F. Flaum; po 1910 część rzeźbiarzy zwróciła się ku klasycyzmowi (np. E. Witting, W. Konieczny, S. Popławski), ekspresjonistyczno-kubistyczne rzeźby tworzyli przedstawiciele formistów Z. Pronaszko i A. Zamoyski, konstruktywizm reprezentowała K. Kobro. MALARSTWO okresu Młodej Polski było (jak w całym XIX w.) gałęzią sztuki o największych osiągnięciach; wielu malarzy tego okresu było indywidualnościami wszechstronnie uzdolnionymi; S. Wyspiański jako malarz tworzył (gł. w technice pastelowej) portrety, pejzaże oraz projekty witraży do katedry wawelskiej i kośc. Franciszkanów w Krakowie; zajmował się też malarstwem ściennym (polichromie w kośc. Mariackim - wraz z J. Matejką i J. Mehofferem); J. Mehoffer w malarstwie reprezentował postimpresjonizm i secesję (Dziwny ogród), bardzo dekoracyjne jest jego malarstwo ścienne (skarbiec katedry na Wawelu), wyróżnił się jako witrażysta (witraże do wielu kościołów w Polsce oraz do kolegiaty św. Mikołaja we Fryburgu); typowym zjawiskiem dla Młodej Polski był symbolizm, w jego duchu tworzyli: W. Podkowiński, J. Pankiewicz, L. Wyczółkowski, V. Hofman oraz J. Malczewski, którego ogromnie bogata twórczość odznacza się skomplikowaną symboliką; postimpresjonistyczny realizm reprezentowali W. Ślewiński, L. Wyczółkowski, J. Fałat, A. Karpiński, S. Masłowski, F. Ruszczyc. Charakterystyczne dla Młodej Polski były wiejskie sceny rodzajowe, krajobrazy, portrety chłopów, wiejskich kobiet i dzieci (W. Tetmajer, T. Axentowicz, F. Pautsch, K. Sichulski, S. Dębicki, W. Jarocki. Powstały liczne widoki Tatr (Wyczółkowski, Pankiewicz, Podkowiński, Fałat, Masłowski, Stanisławski), pełne ekspresji i filozoficzne w wyrazie są portrety i kompozycje S.I. Witkiewicza (Witkacego), W. Wojtkiewicz reprezentował nurt ekspresjonistyczny (groteskowe i melancholijne obrazy ze zdeformowanymi postaciami dorosłych i dzieci), tworzyli W. Weiss i K. Krzyżanowski; we Francji działali O. Boznańska (impresjonistyczne portrety), W. Ślewiński (związany z kręgiem Pont Aven) i T. Makowski (poetycki realizm). Istotną rolę w rozwoju sztuki polskiej tego okresu odegrała zreformowana przez J. Fałata Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie i zał. 1904 Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie. GRAFIKA okresu Młodej Polski, gł. litografia<<83482. RZEMIOSŁO ARTYSTYCZNE w okresie Młodej Polski przeżywało renesans, podjęto próby odnowy tradycyjnych rzemiosł oraz stworzenia w tej dziedzinie stylu narodowego; meble i wystrój wnętrz tworzyli, m.in. S. Wyspiański, J. Mehoffer, K. Frycz (cukiernia Michalika w Krakowie). Rozwijał wyrób przedmiotów metalowych, ceramika i szkło artystyczne, tkactwo (zwł. wyrób kilimów), witrażownictwo; do najwybitniejszych twórców w zakresie sztuki użytkowej należeli: J. Czajkowski, W. Jastrzębowski, K. Młodzianowski, J. Warchałowski, K. Tichy, J. Bukowski, K. i Z. Stryjeńscy, K. Homolacs, L. Puget.

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama