pozostaje w ścisłych związkach z muzyką zach. Słowian (Słowacy, Czesi, Morawianie, Łużyczanie), wykazując także pewne podobieństwa do folkloru muzycznego narodów wsch.- i płd.-słowiańskich (np. Serbów, Macedończyków). Wykopaliska ujawniły istnienie na ziemiach pol. w okresie neolitu instrumentów z grupy prymitywnych membranofonów i idiofonów (bębny gliniane, kołatki, grzechotki); w okresie chrystianizacji plemiona pol. używały już chordofonów smyczkowych i szarpanych (np. prymitywne gęśle odnalezione w okolicach Opola), aerofonów (flety, piszczałki kościane) oraz idiofonów (neolityczne bębny gliniane), które towarzyszyły obrzędom religijnym (świadczą o tym wzmianki w dokumentach kościelnych). Na pocz. XIV w. pojawiają się pierwsze próby dokumentacji materiału melodycznego p.m.l., wpisane w kompozycje dworskie lub mieszczańskie; również pol. muzyka religijna w dość szerokim zakresie wykorzystuje elementy tradycyjne, wykazując znaczną odporność na uniwersalne, ogólnoeuropejskie tendencje. W renesansie (XVI-XVII w.) uformowały się zasadnicze dla pol. folkloru wzorce taneczne (krakowiak, mazur), wpływając zarazem na repertuar pieśniowy; większość powstałych wówczas ballad, pieśni epickich i lirycznych, religijnych i obrzędowych znana jest do dziś, mimo rozmaitych przeobrażeń. W XVIII i XIX w. wiele pieśni ma charakter zawodowy (pieśni górnicze, żniwne, pasterskie); zawierają one w warstwie tekstowej obraz stosunków społ. w ówczesnej Polsce, rejestrują wydarzenia historyczne (np. pieśni żołnierskie); w pieśniach tych nierzadko przekształceniu ulegają znane od dawna motywy, przejęte z tradycji; nowszymi formami tanecznymi są polka, walc, szot. Pol. muzyka ludowa jest w zasadzie jednogłosowa, zaś formy wielogłosowe występują w ściśle wyodrębnionych regionach (na Podhalu i w Pieninach, gdzie pojawia się charakterystyczna diafonia oparta na współbrzmieniach tercjowych i kwintowych); przeważają rytmy taneczne o ustalonej pulsacji, trójmiarowe (chodzony, polonez, kujawiak, oberek) i dwumiarowe (krakowiak, tańce góralskie, polka, kołomyjka); spotyka się również łączenie melodii tanecznych różnomiarowych, co daje efekt załamywania się rytmu, podkreślający ekspresję; melodie taneczne typu "ozwodny", "wierchowy" wykonywane są na ogół rubato, tzn. w zmiennym tempie; stosunkowo ubogi jest zasób środków wykonawczych opartych na kontrastach barwy głosu; stosuje się je gł. w zawołaniach pasterskich i sygnałowych; najszerszą paletę barw głosu stosują śpiewacy z Podhala, wykorzystujący przede wszystkim rejestry wysokie (falset, mixt). Używane obecnie w p.m.l. instrumenty nie odpowiadają tym, jakie stosowano dawniej; pierwotne instrumentarium zachowało się jedynie szczątkowo; najstarsze znane instrumenty smyczkowe to gęśliki podhalańskie (złóbcoki), wielkopolskie mazanki, suka biłgorajska; chordofony szarpane (mandoliny, gitary, cytry) mają nieludowe pochodzenie (wyjątek stanowią tu tzw. diabelskie skrzypce z Kurpiów o jednej strunie i kwadratowym pudle rezonansowym); dawniej na Lubelszczyźnie spotkać można było łuki muzyczne i ksylofony; we wsch. regionach używano w XIX w. liry korbowej, obecnie całkowicie zapomnianej; najprostsze aerofony to piszczałki wykonywane z kory drzew, odpowiednio układane w dłoniach liście traw, przycięte zdrewniałe łodygi roślin (np. tataraku); inne popularne instrumenty dęte to stroikowe trąbki obojowe lub klarnetowe z rurami rezonacyjnymi wykonanymi z rogu lub skręconej kory, piszczałki toczone z drewna z otworami bocznymi i niekiedy ruchomą, tłoczkową zatyczką, trąby o stożkowym profilu bez otworów bocznych (trombity, bazuny, ligawki), drewniane rogi, a także dudy o pojedynczym stroiku rozpowszechnione na Podhalu, Śląsku, Żywiecczyźnie, Wielkopolsce (odmianą dud jest tzw. kozioł spotykany w zespołach grających na weselach w rejonie lubuskim). Historia tańców ludowych jest trudna do zrekonstruowania; wyodrębnia się na ogół siedem grup tańców: korowodowe, dwuszeregowe (np. przepióreczka), tańce parami za przodkującym (mazur, krakowiak), tańce wirowe parami (oberek, walc, polka), tańce parami popisowe (góralski), zespołowe widowiskowe (zbójnicki), zabawy taneczne (szewc, miotlarz), które przeniknęły do folkloru wiejskiego ze środowisk miejskich. Tańce oraz typ przyśpiewek są podstawą zróżnicowania regionalnego pol. muzyki ludowej, które nie jest silne; większą odrębność zachowały Kurpie oraz Podhale; w zach. Małopolsce przeważa krakowiak; na Mazowszu, Kujawach, w płn. Małopolsce, Lubelskiem - oberek; w płd.-wsch. i zach. Małopolsce - polka; w Wielkopolsce popularne są wiwaty, a także tańce-zabawy, spotykane również na Pomorzu, co wskazuje na ich niem. pochodzenie; na pograniczu płd.-wsch. zachowała się kołomyjka; tańce śląskie to przede wszystkim trojak, zaś na Podhalu - grupa tańców określanych ogólnie jako góralskie (krzesany, zbójnicki); zacieranie się odrębności lokalnych sprawiło, że niektóre tańce stanowią repertuar ogólnopolski i nie można ich już uznawać za cechę różnicującą poszczególne regiony; pewne osobliwości - szczególnie w zakresie pieśni obrzędowych - występują na kresach wsch. i płd.-wsch.; w pozostałych wypadkach odmienności pol. muzyki ludowej polegają na drobnych modyfikacjach pieśni, tańców, przyśpiewek znanych także w innych regionach kraju.
- POLSKA. MUZYKA PROFESJONALNA,
- WĘGIERSKA MUZYKA, (muz. 1)
- BIAŁORUSKA MUZYKA, muzyka ludowa wykazująca...